اظهارات خلاف واقع یکی از کارشناسان معاونت محیط طبیعی سازمان محیط زیست کشور در خصوص مدیریت حیوانات شهری (سگهای پرسه زن) که خود را دامپزشک متخصص حیات وحش معرفی می‌نماید با خبرگزاری تسنیم در تاریخ هشتم شهریور ماه سال جاری تحت عنوان “انفجار جمعیت سگهای ولگرد، ایران را با فاجعه رو به رو می‌کند” واکنش‌های بسیاری را بین فعالان محیط زیست و دامپزشکان به وجود آورده است.
مهم‌ترین مبحثی که این روزها زیاد درباره‌اش می‌شنویم و تیتر این گفتگو نیز بر آن تأکید دارد ازدیاد جمعیت سگهای پرسه زن است.
با این ادعا که غذا دادن به حیوانات شهری باعث افزایش جمعیت آنها می‌شود هر چند غذا رسانی که شامل پسماند آلوده کشتارگاهی و آلوده کننده محیط زیست باشد و در مکان‌های پرخطر صورت گیرد به هیچ عنوان مورد تأیید نیست؛ اما بارها و بارها توسط متخصصین مدیریت حیوانات شهری صراحتاً گفته شده است که غذا دادن یا غذا ندادن نقشی در کاهش یا افزایش جمعیت سگهای پرسه زن شهری ندارد فقط باعث می‌شود شما شاهد تراکم جمعیت سگ ها در مکان هایی باشید که منابع غذایی وجود دارد. افزایش جمعیت سگهای شهری شامل چندین و چند مؤلفه است که در ایجاد قلمرو سگهای پرسه زن نقش دارد.
پس لزوماً اگر شما در منطقه‌ای جمعیتی از سگ‌ها را مشاهده می‌کنید این به معنی افزایش جمعیت آنها نیست، برخی از این کارشناسان حتی بدون اشاره به روش تحقیقاتی خود، جمعیت سگهای بلاصاحب در کشور را سه میلیون اعلام کرده‌اند در حالی که تنها تحقیقات علمی و کارشناسی در خصوص جمعیت سگهای شهری توسط مرکز کیست هیداتید در شهر کرمان انجام شده است.
مدیران شهری کرمان تا پیش از انجام این تحقیقات برای تخمین جمعیت سگهای بلاصاحب در شهر کرمان رقم هفده هزار را اعلام می‌کردند درحالی‌که نتایج تحقیقات نشان داد تعداد جمعیت سگهای شهر کرمان ۶۷۰۰ فرد است .
از آنجائی که اکولوژی جمعیت سگ‌ها ارتباط مستقیم با جمعیت انسانی دارد اگر این تعداد را به نسبت جمعیت شهر کرمان در نظر بگیریم به عدد ۱٫۲% می‌رسیم، یعنی به‌ازای هر ۱۰۰ نفر جمعیت انسانی در این شهر ۱٫۲ سگ بلاصاحب در شهر کرمان پرسه می‌زند. حال با همین نسبت جمعیت، می‌توانیم به عدد تقریبی جمعیت سگ‌ها در کشور دست پیدا کنیم که البته عددی غیر واقعی است؛ اما بیانگر این است که اعداد و ارقامی که گاه و بیگاه توسط مدیران یا کارشناسان اعلام می‌شود چقدر تا واقعیت فاصله دارد.
در جهان اما بسیاری از کشورها موفق شده‌اند پس از سال‌ها تجربه و آزمون و خطا به روش‌هایی اخلاقی و علمی دست پیدا کنند، درحالی‌که در کشور ما طی سالیان روش غیرانسانی، غیرشرعی و کاملاً بی‌ثمرِ کشتار و معدوم سازی به طور وحشیانه، به فجیع‌ترین اشکال ممکن مانند تزریق اسید، زنده به گور کردن، شلیک مستقیم گلوله و یا خوراندن سم و… انجام پذیرفته است.
موارد فوق روش‌های متداولی است که از سال‌های گذشته توسط پیمانکاران شهرداری ها تحت عنوان مدیریت جمعیت سگهای بلاصاحب در شهرها و روستاها در حال انجام است. این روش‌ها، گذشته از غیر علمی و غیر انسانی بودنشان، برخلافِ دستورات دینی سفارش‌شده در آیات شریفۀ قرآن و احادیث بوده و گه گاه با انتشار اخبار و تصاویر، قلب و روح شهروندان را جریحه‌دار می‌نماید.
بر خلاف شیوه‌های ذکر شده که امروزه از نظر علمی به عنوان روشی بی حاصل کنار گذاشته شده است، روش‌های اصولی از طریق دستورالعمل هایی از سازمان خواربار جهانی (FAO)، سازمان جهانی بهداشت (WHO) و سازمان جهانی بهداشت حیوانات (WOAH) در دسترس کشورها قرار گرفته است. علمیترین و اخلاقی‌ترین شیوه که مورد تأیید سازمان های مذکور قرار دارد و به کشورهای عضو سازمان بهداشت جهانی که ایران هم عضوی از آن است توصیه شده، روش (CNVR) یعنی زنده‌گیری، واکسیناسیون، عقیم‌سازی و رهاسازی است.
با این روش و تداوم آن، جمعیت سگهای پرسه‌زن در عرض ۳ الی ۵ سال کاملاً مدیریت می‌شود و کمتر از ۲ سال، تلفات حاصل از هاری و بیماری‌های مشترک به صفر می‌رسد. کشور ایران به‌عنوان عضو سازمان بهداشت جهانی دام متعهد است بیماری هاری را تا سال ۲۰۳۰ در کشور ریشه‌کن کند و این امر جز با واکسیناسیون گستردۀ سگهای پرسه زن و رهاسازی در قلمرو زنده‌گیری شده امکان پذیر نیست.برای مثال شهر کابل در کشور افغانستان با تداوم همین روش موفق شده است بیش از بیست هزار سگ را عقیم و بیماری هاری را به صفر برساند، حال چرا به دروغ ادعا می‌شود که این روش در افغانستان شکست خورده است جای تعجب دارد؟ یا این که ادعا کنیم کشور ترکیه در عقیم سازی و رهاسازی سگ های پرسه زن شکست خورده است در حالی که کشور ترکیه به هیچ عنوان شیوه CNVR را در دستور کار نداشت این شیوه فقط در یکی دو شهر ترکیه اجرا شد و مسلم است وقتی مناطق مجاور این طرح با افزایش جمعیت روبرو باشند سرریز جمعیت سگهای عقیم نشده از مناطق دیگر عقیم سازی و رهاسازی را با مشکل روبرو می کند.
ادعای دیگری که مطرح می شود این است که کشورهای پیشرفته از روش شلترینگ استفاده می‌کنند؛ یعنی سگهای رها شده وارد مراکز نگهداری کوتاه مدت شده و پس از گذشت مدت کوتاهی اگر سرپرستی برایش پیدا نشد به روش مرگ آرام (که هیچ شباهتی به روش های کشتار در ایران ندارد) از بین می‌رود و کشور آمریکا را در این خصوص مثال می زنند.
در حالی که مقایسه وضعیت سگ های پرسه زن در کشور ما با کشورهای پیشرفته از اساس قیاسی مع الفارق است که با مغلطه همراه است؛ چون اساساً در آن کشورها جمعیتی به عنوان سگ بلاصاحب وجود ندارد.
برای مثال کشور آمریکا حدود ۳۲۰ میلیون نفر جمعیت دارد ،که شامل حدود ۱۳۸/۵ میلیون خانوار می شود ، بیشتر از نیمی از این خانواده ها بیش از یک سگ در خانه خود نگهداری می کنند تعداد سگ های صاحب دار در آمریکا حدود ۸٠ میلیون فرد است همه ساله حدود ۳/۵ میلیون سگ عمدتا” گمشده یا به دلایل دیگری رها می شوند که توسط سازمان متولی امر جمع آوری و وارد شلتر ها می شوند. از این تعداد نزدیک به ۸٠ درصد آنها یا به صاحبانشان بازگردانده شده یا دارای سرپرستان جدید می شوند، حدود ششصد هزار فرد از آنها یوتانایز می شوند که عمدتاً سگهای پیر یا بیمار هستند که از طرف کسی به سرپرستی گرفته نمی‌شوند. کشور آمریکا هیچ شباهتی از نظر فرهنگی و ساختار اجتماعی با کشور ما ندارد. فرهنگ کشور ما بر روی همزیستی سگ با خانواده تأکید ندارد حال آنکه در آمریکا اینچنین است .
اینکه چرا عده‌ای با تحریف واقعیت سعی دارند روش های کارشناسی مدیریت سگ های بلاصاحب را وارونه جلوه دهند.
متأسفانه، پیش‌تر هم در رفتار برخی از کارشناسان دفتر مدیریت و حفاظت حیات وحش معاونت محیط طبیعی سازمان حفاظت محیط زیست مشاهده شده بود.
در دوران ریاست علی سلاجقه بر سازمان محیط زیست کشور و معاونت حسن اکبری به عنوان معاون محیط طبیعی، جمعی از کارشناسان مستقل حیات وحش و محیط زیست طی ساعت ها جلسات با کارشناسان این سازمان در خصوص موضوع مدیریت سگ های بلاصاحب، شیوه های علمی مدیریت جمعیت و حضور آنها در زیستگاه انسانی و مناطق چهارگانه، گفتگو و به نتایج و توافقاتی دست پیدا کردند. اما در کمال تأسف توافقات و نتایج علمی حاصله تحت تأثیر فشار و نظر شخصی افرادی که امروز نیز صدای آنها از زبان برخی از کارشناسان این سازمان شنیده می‌شود، تغییر کرد و عنوان شد که نظر مدیریت معاونت محیط طبیعی، با روش های علمی و کارشناسی مورد توصیه سازمان بهداشت جهانی حیوانات در تضاد است.
یکی از دلایلی که باعث شده است امروز سازمان شهرداری ها و دهیاری های وزارت کشور در ابلاغ دستورالعمل مدیریت سگ های بلاصاحب تعلل و مصالحه کند ناسازگاری سازمان محیط زیست و اعمال نظرات شخصی و غیر علمی برخی از اعضای دفاتر زیر مجموعه معاونت محیط طبیعی سازمان محیط زیست است که با اظهاراتی از این دست تنها جایگاه علمی و کارشناسی خود را زیر سؤال می‌برند و انسان را به این فکر وا می‌دارد که آیا در مواجهه با دیگر موضوعات حیوانات و حیات وحش نیز نقطه نظرات شخصی بر راهکارهای علمی تأیید شده ارجحیت دارد یا خیر؟
