حدود۴سال پیش طرح احیای مرجان های خلیج فارس پس از پایان فاز مطالعاتی آن وارد عملیات اجرایی شد. این طرح ملی به‌دلیل آسیب گسترده صنایع نفتی به مرجان‌های خارک و خارکو، از این جزایر شروع شد. به گواه آمارهای موجود، ۸درصد از مرجان‌های جهان در خلیج‌فارس قرار دارد ولی به دلیل ورود آلاینده‌های شهری ، صنعتی و همچنین تغییر نحوه صید و گسترش بی‌رویه آن بخش عمده‌ای از سواحل مرجانی کشور از بین رفته است. احیای مرجان‌ها سال‌هاست که موضوع تحقیقات دانشگاهی بود. ولی عملا به مرحله احیا نرسید. مرجان‌ها به‌دلیل نقشی که برای زادآوری و محل زیست آبزیان ایفا می‌کنند به‌عنوان یک اکوسیستم زنده بسیار اهمیت دارند.
احیای مناطق مرجانی با کشت آبسنگ‌ها به‌معنای احیای زیستگاهی است که آغازگر زنجیره غذایی آبزیان است. پروژه‌های احیای مرجان‌های خلیج‌فارس حتی به تعداد انگشتان دست هم نمی‌رسد و تاکنون هیچ یک از آنها به نتیجه نرسیده است.
خلیج‌فارس مقاوم‌ترین مرجان‌های دنیا را دارد؛ مرجان‌هایی که آستانه تحملشان در برابر تغییرات اقلیمی و افزایش دمای هوا بیشتر از دیگر مرجان‌های دنیاست، اما با این وجود، میزان سفیدشدگی و مرگ آنها در سال‌های اخیر افزایش یافته است. مرگ مرجان یعنی ایجاد خلل در اکوسیستم دریایی، کاهش آبزیان وابسته به مرجان و کاهش تنوع زیستی که پیامدهای زیست‌محیطی و اقتصادی به‌دنبال خواهد داشت. برای پیشگیری از بروز این اتفاقات، تکثیر و قلمه‌زنی گونه‌هایی از مرجان‌های خلیج‌فارس در دستور کار قرار گرفت و در سواحل مرجانی جزایر کیش، خارک و بندر چابهار اجرایی شد. هم‌اکنون بعد از گذشت حدود ۴سال از آغاز پروژه تکثیر، نتایج مطلوبی حاصل شده و مرجان‌های جوان و مقاوم در آبهای خلیج‌فارس قلمه زده و تکثیر شده‌اند.
احیاء مرجان ها با قلمه زنی
پروژه خارک و خارگو به دنبال تخریب مرجان هایی که زیستگاه اصلی آنها در حوالی این ۲جزیره بود و منشا آن آلودگی محیطی ناشی از فعالیت یکی از شرکت های نفتی مستقر در منطقه بود کلید خورد در این پروژه احیاء و بازسازی با مشارکت پژوهشکده محیط زیست و شرکت نفتی مقرر شد قلمه زنی در چند نقطه مناسب انجام شود.اما در تابستان سال۲۰۱۷گرمای بیش از حد در سطح آبهای خلیج فارس و همچنین جزیره خارگ و خارگو به وقوع پیوست و این پروژه احیاء را مورد تهدید قرار گرفت اما با پایش فراوان منطقه تیم کارشناسی موفق به کشف و بکارگیری تعدادی مرجان شاخ گوزنی از گونه های مورد هدف شد.البته چند گونه مدنظر بود اما گرمای هوا مدل احیاء را دستخوش تغییر قرار داد.بعد از ۴سال از اجرای مطالعات و ۲سال از شروع قلمه زنی نتایج خوبی دست پیدا کردیم و گونه های کشت شده از رشد خوبی برخوردار هستند.ولی در پایش های بعد از فصل گرما روند کار را به دقت بررسی می کنیم و میزان تاثیر گرما را بر خزانه به صورت دقیق تر ارزیابی خواهیم کرد.امیدواریم که بتوانیم طبیعت چشم نواز زیر آب را مثل گذشته شاهد باشیم.
نقش پر رنگ مرجان ها
وسعت محدوده خزانه در حد چند صد متر مربع است اما برای احیاء،گونه هایی در آن هدفگذاری کردیم که در معرض خطر انقراض قرار داشتند و از این نظر حائز اهمیت است.نقش بزرگی که مرجان ها در حیات آبزیان دارند مثل جایگاه جنگل های بارانی موثر و تعیین کننده است و حیات بسیاری از جانداران و آبزیان به این مرجان ها وابسته است.نقش پناهگاهی، نوزاد زایی و تولید اکسیژن آب از مهم ترین ماموریت مرجان ها در آب های ساحلی محسوب می شود.
کار علمی به پشتوانه تیم حرفه ای و مشارکتی
برای این پروسه زمان بر و حساس، از ظرفیت و توانمندی ۲مرکز دانشگاهی، یک شرکت مهم زیست محیطی و افراد مطلع محلی و نیز کارشناسان خبره اداره کل محیط زیست و معاونت دریایی استفاده شد.
