مرجانها، گونههای حساسی هستند که به کوچکترین تغییرات محیطی واکنش نشان میدهند. از آنجا که مرجانها پس از اتصال به یک زیرساخت سخت، دیگر تکان نمیخورند و از طریق جوانهزدن تکثیر میشوند، مراقبت از این گونه حساس بهخصوص پس از احیای محیطهای آسیب دیده اهمیت زیادی دارد.
واکنش مرجانها به آلودگیهای صنعتی و شهری، فعالیتهای اکتشافی صنعت نفت، روش صید ترال، گرمایش جهانی، اسیدیته شدن دریا و کدر شدن آب، مرگ است. مرجانها گونههای متعددی دارند و به روشهای مختلف احیا میشوند. البته اگر قرار باشد فعالیتهای انسانی در مناطق مرجانی مدیریت نشود، احیای آنها خرج اضافی است. چون مناطق مرجانی جدید برای استقرار و پایداری در محیط نیاز به زمان چندساله دارند.
انسان و مرگ مرجانهای خلیجفارس
مرجانها به ۲ گونه سخت و نرم تقسیم میشوند. مرجانهای خلیجفارس که عمدتا از گونه سخت هستند در تلفیق مشخصی از میزان نور، شوری آب، دما (۱۸ تا ۱۹درجه دما در زمستان و تا ۳۲درجه در تابستان) و عمق (۳ تا ۲۵متر) زندگی میکنند.
گرمایش جهانی نیز بیشترین تأثیر را بر مرجانهای خلیجفارس میگذارد. نخستین دلیل مرگ مرجانها در خلیجفارس گرما و در درجه دوم انسان است. صیادان با انداختن لنگر به درون آبهای کم عمق و کشیدن آن و همچنین استفاده از روش صید ترال یا تورهای گرگور (وسیله صید ماهی و خرچنگ) باعث شکسته شدن شاخههای مرجانی میشوند. عواملی مثل بیماریهای طبیعی و توفان نقش کمی در مرگ مرجانها دارد. خلیجفارس گرمترین آب جهان را دارد و با تغییرات اقلیمی این آب گرمتر از قبل میشود. مرجانها برای زندگی با یک گونه از پلانگتونها همزیستی دارند. با افزایش گرما پلانگتونها اکسیژن بیشتری تولید میکنند در نتیجه مرجانها برای فرار از مسمومیت، پلانگتون را رها میکنند و پس از مدتی میمیرند.
دمای خلیجفارس همچون سایر نقاط جهان رو به افزایش است و چند سال قبل دمای آب در خلیجفارس به حدود ۳۵درجه رسید و بیش از نیمی از مرجانهای ایران نیز به همین دلیل جان باختند.
۹۵درصد از مرجانهای جزایر هنگام، هرمز، لارک، کیش و قشم مردهاند ولی در حوالی لاوان، هندورابی و ابوموسی بهدلیل اینکه فعالیتهای انسانی و ماهیگیری کمتر است، وضعیت مرجانها بهتر است. البته برخی از گونههای مرجانی همچون مرجانهای تودهای به گرما و رسوب آب مقاومتر هستند و مرجانهای شاخ گوزنی که از گونههای بسیار ارزشمند خلیجفارس بودند همگی از بین رفتهاند.
احیای مرجانها علاوه بر اینکه نیاز به حفاظت از مزرعه مرجانی پس از کشت دارد، باید توسط تیم اجرایی متخصص انجام شود