وقتی واژه اکوسیستم مطرح می شود ملزم به شناخت بنیان شکل گیری اکوسیستم هستیم! می دانیم در جنگل هیرکانی دو نوع اکوسیستم خرد و کلان داریم و بعبارتی اکوسیستم، واحد مستقل طبیعی است که موجودات زنده (درختی و علفی و حیات وحش) با موجودات مرسوم به غیر زنده (اقلیم، سنگ مادری، خاک) در ارتباط و همزیستی هستند. حال اگر به این واحد مستقل طبیعی خرد (۳۰۰ تا ۴۰۰ متر مربعی) دستبرد زده شود منجر به خدشه در تعادل همزیستی طبیعی بین موجودات زنده و غیر زنده ذکر شده می گردد.
بدیهی است طی زمان بعضی از درختان تحت تأثیر عوامل محیطی اعم آفات و… منجر به خشک شدن تدریجی درخت سرپا می شوند که بدواً برگهای خشک شده مملو از مواد معدنی به اکوسیستم خرد بر میگردد سپس مواد معدنی تنه و شاخه خشکه دار به زادگاهش بر خواهد گشت.
به بیانی دیگر، مواد معدنیِ تمامی عناصر زنده و مرده متعلق به واحد مستقل طبیعی است.
از سوی دیگر شکل دهنده هر یک از اکوسیستم جنگلی خرد اقلیم ناحیه ای و خاک آن واحد طبیعی تا ۴۰۰ متر مربعی است بنابراین اکوسیستم شناسی نیاز مبرم به شناخت تمامی اقلیم های ناحیه رویشی هیرکانی است تا شناخت و تفکیک مرز هر واحد مستقل طبیعی ممکن شود.
خشکه دار به درختی گفته می شود که بنا به دلایل و علل مختلف بصورت تدریجی و طبیعی خشک شود که بصورت خشکه دار سرپا و خشکه دار افتاده می باشند. خشکه دارها به عنوان رویشگاه گونه های گیاهی و زیستگاه گونه های جانوری و حیات وحش نقشی بسیار ارزنده در باززایی و زادآوری و افزایش تنوع زیستی حیات جنگلی بر عهده دارند که همسنگ ارزش و کارکرد ویژه آن، هیچگاه ارزشمند شمرده نشده و این مهمترین رویشگاه و زیستگاه طبیعی را به عنوان ضایعات جنگلی شمرده اند که ارمغان نگاه تجاری و کالایی به جنگل است.
حال می دانیم علت ناشناخته ماندن اکوسیستم های جنگلی خرد و کلان ناشی از نبود اقلیم شناسی جنگل بود! علیهذا کوتاه و مختصر به مواردی از نقش اکولوژیک خشکه دار در اکوسیستم جنگلی اشاره می شود:
✓ حفظ تعادل همزیستی هر یک از اکوسیستم جنگلی خرد به حضور مجموعه درختی و علفی مستقر در واحد مستقل طبیعی آن اکوسیستم مرتبط است.
✓ همه ی عناصر مواد معدنی پوشش درختی و علفی پس از مرگ می باید به خاک آن واحد مستقل طبیعی برگردند تا بدین نحو پایداری و استمرار چرخه حیات اکوسیستم جنگلی تداوم یابد.
✓ خشکه دار، مأمن و امنیت حیات حشرات، پرندگان، خزندگان و جوندگان را فراهم می کند و با خشک شدن درخت، آوندها سبک شده و مصرف مواد قندی و معدنی آسان می شود.
✓ ریشه خشکه دار بویژه ریشه افشان که وظیفه انتقال مواد معدنی محلول به آوندهای درخت را داشته است مملو از مواد معدنی مغذی برای انواع موجودات بویژه میکرو ارگانیسم های حیات بخش است.
✓ خشکه دار اگر از گونه های ازت دوست همانند افرا، ون، ملج و ممرز باشد دوستداران بیشتری از حیات وحش را به خود جذب می‌کند. البته خشکه دار از نوع یاد شده بویژه ملج پایداری بیشتری در سرپا ماندن دارد و در صورت ریشه کن شدن تولید کننده بهترین هوموس خواهند بود!
بنابراین خشکه دار عضو ویژه هر اکوسیستم جنگلی خرد است که می باید حفط شود.
