در رثای میرزا تقی خان امیرکبیر
بـه نـام خداونــد دانــــــــــــای راز
خداونـــــــد روزی ده بـی نیــــــاز
جهان سربه سر زیر فرمان اوست
نگهــدار و حامـی دشمن و دوست
به فرمـــان او کـــل جنبنــــــدگـان
ثنـاگـوی او عامــــه ی بنـــــــدگـان
همـان که آفریـده وجـــود از عـدم
نباشـد بـَـدی در درش بیـش و کـم
همـه کـارهـای جهـــان از وی است
از آن جمله آن چه، کاندر پی است:
یکــی مـــرد دانـــــا بـه نـام امیــــر
کبیــــر و سیــــاسـتمــدار و خبیـــر
چونامش که بوده است وی را تقی
تقــی بـود و نیـکـو، علیــــــم و نقی
به دوران ناصــــر بـه عهــــد قجـــر
بشـد صـدر اعظـــم بـه صد دردسـر
امیــری کـه بُــد در صـلابـت تمـــام
و پـــرورده در خـــان قائــــم مقـام
کنــار فـراهــــــــانــــی او رشد کرد
در علـم و سـیاسـت شـد او نیکمرد
بـرای زمــانـــــی بـه تبـــریـــز رفت
بـه نـــزد ولیعهـــــــد، عبــاس زَفت
چو نیکــوسیـــَـر بـــود و آداب دان
پســـندیــــد اورا ولــــــــیّ جـــوان
بـه آداب صحبت بُـــد او آشــــــــنا
روابـــط بـه افـرنـــــگ کـرد او بنـا
وی از حسن اخــــــلاق و علم مُدن
بشد صـدر اعظــــــم و افکــــند بُن
بنـــایـــی کـه آبــــــاد گــردد وطـن
کـه ملّـت رهـــد از کُــروب و مِحن
زمـانـــی بشـد صـدر اعظـــم امیـر
کـه ایــران شده بود خُـرد و خمیـر
ز نـابخـــــــردی آقــاســـــــــی دون
شـده عــــزّت مـردمــــان واژگـــون
تقـــی بـا درایـــت و شایســــــتگی
قــدم هــا بــزد در ره رســـــــــتگی
بسـی کـرد کـوشش کـه ملـت رهــا
شــود از نـدانــی و فقــــــر و بـــلا
ولیــکن میسّـــــر نبــــــودش چنان
کـه یـابنــــد مــردم رهــا ز امتحان
از آن کـه بـه جای تفکـــــر به خود
گرفتــــــار بــوده بـه تقلیـــد و مُـد
کـه در پـی افـــول و عقب ماندگی
بشد مانــــع از ساخت و سازنـدگی
دعــا و ثنــا جـای کوشــش گرفـت
قناعـت، رضـا جـای رویش گرفـت
بـه جـای اراده، تــــرقــــی و کِشت
شده راضی از قسمت و سرنوشت
نشست استـخاره بـه جـای خــــرد
کـه کس بهـــره ای از خـــرد نابــرد
عـلاوه بـرایـن حـال و بَــد روزگـار
بــُــده دست مــُزدور خـارج به کار
خیـانتـــگـــــران و چپـاولـگـــــران
بیفتـــــــاده بــر جـان ایـرانیـــــان
دگــر شاه ایــران کـه ناصــــر بُدی
نبــــود آگــه از روزگــــــــــــار بَدی
نبـودنــد خواهـــان عــــزّت و جـاه
بــرای چنـــین مــــــــــردم بی پنـاه
چو دیدنـــد باشد تقـــــــی سدّ راه
برفتنــد بـه بـد گفتـنش پیش شاه
سعایـت بکـردنــــد تـا اینــــکه شاه
بشـد بـدگمـــان از تقـــی خان پگاه
اگـرچـه تقــی بــود دامــــــــاد شاه
ولیــکن سعایــت بکـــــردش تبـــاه
نخست اینکه شه حکم عزلش نوشت
و زآن بـدتــر او حکم قتلش نوشت
بـه کاشـان ورا کـرد تبعیـد و گفت
بـریــدش که با مرگ گردیده جفت
بـه کاشـان ببـردنـــد و حمـــام فین
در آن جـا زده صـدر اعظـــم زمیـن
بـریــدنـد رگــــهـــای او را بـه تیـــغ
ازآن پس شدآن چهره اش زیر میغ
ز نادانـــی و فقـــــر و جـــور وگناه
بشد صـدر اعظـــــم ز فتـــــنه تباه
زَفت : والامقام
کُروب : غم‌ها
مِحن : محنت ها، رنجها
امتحان : رنج ، محنت
پگاه: زود
۱۴۰۰/۱۰/۲۰
محمد شمسی پور
