سازمان ملل روز ۲۱ مارس برابر با دوم فروردین ماه را روز جهانی جنگل ها نامگذاری کرده تا با آگاهی جهانیان نسبت به مهمترین زیست بوم حیاتی زیستکره نسبت به حفاظت از آن کوششی همگانی شود.
زیست بوم های جنگلی ایران (هیرکانی، زاگرسی، خلیج فارس عمانی، ایرانی تورانی و ارسباران) همچون سایر ارکان و حوزه های محیط زیست حال و روز خوشی ندارد و همچنان سیر فزایند روند نابودی زیست بوم های جنگلی ادامه دارد که با بیان آمارهایی، تصویری از ژرفای فاجعه جنگل های ایران ارائه می شود.
✓ وسعت جنگل های ایران در سال ۱۹۰۰: حدود ۱۹ میلیون هکتار
✓ وسعت جنگل های ایران تا سال ۲۰۱۲: ۱۴/۴ میلیون هکتار، تا سال ۲۰۱۵: ۱٠/۷ میلیون هکتار. (نابودی ۴۳ درصدی جنگل‌های ایران در بازه زمانی کمتر از ۳۰ سال)
✓ نابودی سالانه ۶۳ هزار هکتار جنگل های زاگرسی و شمالی ایران.
✓ در ایران در حال حاضر جنگل دست نخورده به ندرت یافت می شود.
✓ نابودی حدود یک میلیون هکتار از جنگل های ارزشمند زاگرس.
✓ سالانه یک درخت بطور متوسط بین ۱٠ تا ۴٠ کیلوگرم و یک متر مکعب چوب حدود یک تن دی اکسید کربن جذب می کند.
✓ هر هکتار جنگل توان ذخیره سازی ۵٠٠ تا ۲٠٠٠ متر مکعب آب را دارد.
✓ نفوذپذیری آب در جنگل ۷ دقیقه،
✓ هر هکتار جنگل سالانه ۶۸ تن رسوب گوگرد و غبار جذب و ۲/۵ تن اکسیژن تولید می کند.
✓ متوسط سرانه جهانی در کشورهای دارای پوشش جنگلی ۶ هزار متر مربع و در ایران ۱۶٠٠ متر مربع.
✓ سهم ایران از پوشش جنگلی جهان ۰/۳۲ درصد است.
✓ جنگل‌های ایران ۸/۸ درصد مساحت کشور است.
✓ جنگل‌های کشور شامل جنگل انبوه ۱۲/۴ درصد، جنگل نیمه انبوه ۲۴/۲ درصد، جنگل تنک ۵۶/۶ درصد، جنگل ماندابی ۰/۲ درصد و جنگل دست کاشت ۶/۶ درصد می‌شوند.
✓ تراکم تاج پوشش در جنگل‌های شمال: جنگل انبوه بیش از ۷۰ درصد، در جنگل‌های نیمه انبوه ۴۰ تا ۷۰ درصد و جنگل‌های تنک ۱۰ تا ۴۰ درصد است.
✓ تراکم تاج پوشش در جنگل‌های خارج از شمال: جنگل انبوه بیش از ۵۰ درصد، در جنگل‌های نیمه انبوه ۲۵ تا ۵۰ درصد و جنگل‌های تنک ۵ تا ۲۵ درصد است.
✓ ایران جزو شش کشور مخرب جنگل در جهان.
✓ ۳ هزار تن حجم روانه زباله دفن شده در جنگلها.
✓ ۱۱ هزار فقره آتش سوزی در عرصه‌های جنگلی و مرتع کشور در ۷ سال گذشته.
✓ در ۴۱ سال گذشته ۲٠٠ هزار هکتار جنگلها و مراتع کشور در آتش سوخته است.
✓ خسارت سالانه ۹۰۰ میلیون دلاری ناشی از قطع درختان جنگلی خزری.
✓ ایران سالانه ۶ میلیون متر مکعب از جنگل‌های شمال کشور برداشت می کند.
✓ سالانه ۴۴۷ هزار متر مکعب حجم چوب از درختان بلوط و بنه در زاگرس (حدود هزار هکتار جنگل) فقط در چهارمحال و بختیاری صرف تهیه ذغال می شود.
✓ نابودی ۱٠ میلیون متر مربع مساحت عرصه‌های جنگلی مازندران برای ویلاسازی.
✓ در بخش جنگلی کجور مازندران در منطقه حفاظت شده البرز مرکزی، ۲۰۴ هزار متر مربع مساحت جنگلی تغییر کاربری داده شده است.
✓ هر یک ثانیه ۳۶٠ متر مربع از مساحت جنگل در ایران نابود می شود.
✓ در پنجاه سال گذشته متوسط سالانه ۱٠٠ هزار هکتار مساحت جنگل‌های تخریب شده در ایران.
✓ در جنگل‌های ایران ۶ هزار کیلومتر جاده سازی شده است که فقط در ترمیم و جاده سازی در پارک گلستان
۱۲ هزار درخت با عمر بالای ۷٠ سال قطع شده است.
این ها شمه ای از وضعیت جنگل ها و مدیریت جنگل در ایران است . وانگهی جنگل ها از منظر اقتصاد محیط زیستی بسیار ارزشمندند و برای نمونه ارزش زیستی یک درخت بلوط ۲۰۰ هزار دلار است که به نرخ دلار امروز نزدیک به ۲۰ میلیارد تومان می شود. جنگل ها افزون بر جذب دی اکسید کربن و تولید اکسیژن، در حفظ خاک و جذب آب و کنترل طبیعی سیلاب نیز بسیار مهم و ارزشمندند.
جنگل، زیست بومی زایا و زنده است که در آن گیاهان با گیاهان، گیاهان با جانداران و جانداران با یکدیگر ارتباطات بسیار پیچیده، به هم پیوسته و در هم تنیده ای دارند که تحت تأثیر عوامل غیر زنده ای همچون خاک، آب، هوا، نور و مواد معدنی و… هستند.
هر زیست بومی دارای سه ارگانیسم تولیدکننده، مصرف کننده و تجزیه کننده است و مادامی که همه ارکان یک زیست بوم، فعال باشند آن زیست بوم زنده است و بزرگترین خطای راهبردی مدیریت جنگل این است که از جنگل فقط درخت را محاسبه می کنند و سایر ارکان و عناصر زنده و غیر زنده زیست بوم جنگلی نادیده انگاشته شده و باید این نگاه تغییر کند.
عناصر تشکیل دهنده جنگلی در مناطق مختلف، متفاوتند و یک جنگل با همه عوامل و عناصرش، جنگل است و نه تنها با درخت. جنگل های طبیعی با دست کاشت بسیار متفاوتند و هرگز نمی توان عرصه های درختکاری شده را جنگل نامید چرا که از مجموعه زیست بومی جنگل فقط درخت را دارد آنهم درختانی همسان و همسال با فاصله مشخص و نشانی از جنگل به مفهوم واقعی ندارد و پایداری و دیرزیستی نخواهند داشت.
آمارها بیانگر روند فزاینده بیابانی شدن عرصه های جنگلی است و متولیان امر جنگلها را رها کرده و سخت مشغول کاشت درختان در عرصه های مرتعی و حتی بیابانی با صرف هزینه های هنگفت هستند و حفاظت و احیای جنگل ها را رها کرده اند. در برابر قطع درختان، سوداگری چوب و بیابان سازی جنگل ها ، خاموش و ساکت و بیابان ها را درختکاری می کنیم تا هم زیست بوم جنگلی و هم زیست بوم بیابانی را از تعادل خارج و هر دو را دچار چالش های اساسی کنیم.
