این روزها سیمای شهرهای استان بوشهر از صحنه های نه چندان زیبا و نا همگون تجمع و فعالیت زباله گردها،متکدیان،معتادان متجاهر خدشه دار است.تداوم این آسیب های شهری از یک سو نارضایتی شهروندان و ساکنین را به دنبال داشته و از سوی دیگر طرح این سوال بی پاسخ را که آیا با وجود این همه دستگاه طویل و عریض و علیرغم تصریح قانون، امیدی برای پایان آن متصور هست یا خیر؟
بررسی تجارب گذشته و عملکرد دستگاههای مسئول در این حوزه در حداقل یک دهه اخیر به وضوح اثبات می کند که اجرای این دست از طرح های ساماندهی، مقطعی،فاقد طرح و برنامه اصولی و اراده لازم برای ریشه کنی بوده و عدم شناسایی کانون های بحران و مراکز مافیایی بهره مند از جامعه هدف آسیب ها،هماهنگ نبودن دستگاهها در عدم توفیق آن موثر بوده است و تا زمانی که فعالیت این دستگاهها در مدار عقلانی و قانونی زیر نظر قرارگاه مرکزی استانی رصد و پایش نشود نباید انتظار معجزه و اقدام راهبردی را داشت.
در فرآیندهای گذشته آنچه که رخ می داد به صورت مختصر این بود :پلیس جمع آوری می کرد و به مدیریت شهری تحویل می داد اما آیا این به تنهایی کافی است؟قطعا خیر.قانون برای سایر دستگاهها و ارگان های مسئول چه تکالیفی در نظر گرفته است؟چرا سایر دستگاهها به وظایف و تکالیف قانونی خود در این مورد یا عمل نمی کنند و یا این که اقدام می کنند اما موثر نیست؟ترک فعل رخ می دهد ؟در این صورت نقش و وظیفه مدعی العموم چیست؟چرا بازخواستی در کار نیست؟
به نظر می رسد تا نقشه راه جامع و حرفه ای برای این معضل تدارک دیده نشود همه تلاش های صورت گرفته بدون نتیجه و خروجی خواهد بود.
به اعتقاد نگارنده برای برداشتن موانع پیش رو،تمرکز فعالیت ها و هرگونه اقدام در قالب قرارگاه اجتماعی ساماندهی و مبارزه با آسیب های شهری با فرماندهی مدیریت شهری مستلزم برداشتن گام های چند مرحله ای تا مرحله صیانت ،ضروری و حتمی است.
گام اول شناسایی آسیب دیدگان اجتماعی است، شناسایی پاتوق‌ها، تامین حامی شهر، ناامن سازی معابر برای این افراد، مراقبت دائمی از نقاط آسیب، بهسازی فضاهای بی دفاع شهری، شناسایی زباله گردها و شناسایی مراکز غیر مجاز خرید و فروش ضایعات از جمله اقدامات در این راستا است.
مرحله بعدی مربوط به جذب و جمع آوری افراد آسیب دیده است.جذب افراد جامعه هدف ، غربالگری اولیه افراد جمع آوری شده در پایگاه خدمات اجتماعی ، ارجاع افراد به مراکز مربوطه، جمع آوری زباله گردهای غیرمجاز و ضبط بار زباله گردها و ارجاع بار به ایستگاه‌های میانی از نکات این گام است.
مرحله صیانت از محلات آخرین گام این اتفاق است که از اهمیت بالایی برخوردار است.در این راستا ،استفاده از ظرفیت مساجد و هیات‌های محلی می تواند به ضمانت موفقیت اجرای این طرح به صورت یکپارچه ضریب داد.
برخی از دستگاههای حمایتی در طرح جمع‌آوری مستقیم درگیر هستند و برخی بلافاصله پس از جمع‌آوری وظایفی را بر عهده دارند. پس از جمع‌آوری، نهادهای حمایتی و مجموعه‌هایی مثل بهداشت، بیمه سلامت، کمیته امداد، بهزیستی، سازمان فنی و حرفه‌ای و… درخصوص ساماندهی، آموزش و حمایت از این افراد مسئولیت پیدا خواهند کرد. امور اتباع، فراجا و دستگاه قضا نیز از مجموعه‌هایی هستند که در اجرای این طرح می توانند به صورت شاخص نقش آفرینی داشته باشند.
براساس آمارهای موجود در سطح استان بوشهر کودکان کار فقط منحصر به فعالیت کودکان و فرزندان اتباع است که این موضوع هم ریشه در فرهنگ خاص آنها دارد. به همین دلیل موضوع کودکان کار در مقایسه با سایر آسیب های شهر از شرایط و موقعیت ویژه ای برخوردار است و باید به روش هدفمند و متناسب با شرایط آن ورود کرد. نکته اصلی این است تا جایی که امکان دارد خانواده این کودکان با حمایت و هماهنگی همه مجموعه‌ها شناسایی شده و زمینه توانمند‌سازی و آموزش توامان کودکان و خانواده آنها فراهم شود. استعدادیابی کودکان کار و خیابان در مرحله بعدی توجه است تا هریک از این کودکان متناسب با استعدادی که دارند به توانمندی لازم دست یابد و زمینه رشد و تعالی کودکان فراهم شود. موضوع حمایت از این کودکان توسط سمن‌ها بود یکی از ایده هایی است که در صورت تحقق باعث خواهد شد تا کودکان کار و خانواده‌های آنها به درآمد قابل‌قبول برسند.
