گزارش نشریات هنگ کنگ از مذاکرات جدید ایران و چین پیرامون خرید جنگنده‌های J‑۱۰C

طبق گزارش Defense News و Global Defense Corp و دیگر منابع هنگ کنگ، اخیراً هیئتی بلندپایه از مقامات نظامی و دفاعی ایران (از جمله وزیر دفاع) در جریان حضور در نشست سازمان همکاری شانگهای در چین، مذاکرات گسترده‌ای را درباره خرید جنگنده‌های چندمنظوره Chengdu J‑۱۰C آغاز کرده‌اند.

هدف رسمی از این مذاکرات، جبران تاخیر یا لغو احتمالی سفارش قبلی ایران برای جنگنده‌های روسی Su‑۳۵ است. در نتیجه، ایران به سمت چین متمایل شده تا سریع‌تر تجهیزات پیشرفته هوایی را جایگزین کند.

جنگنده J‑۱۰C یک هواپیمای نسل ۴.۵ چینی به شمار می‌آید که مجهز به رادار آرایه فازی فعال (AESA)، موتور توربوفن، موشک‌های برد بلند PL‑۱۵ و سامانه‌های پیشرفته جنگ الکترونیکی است. این هواپیما قابلیت‌هایی نزدیک به هواپیماهایی مانند F‑۱۶V و حتی رافائل دارد.

منابع مختلف اشاره کرده‌اند که ایران ممکن است بین ۱۵۰ تا ۴۰۰ فروند از این جنگنده را خریداری کند. برخی منابع از آغاز بحث خرید ۴۰ فروند خبر داده‌اند، در حالیکه گزارش‌هایی دیگر از رقم‌های بزرگ‌تر سخن گفته‌اند — اگرچه هنوز هیچ کدام از ارقام به صورت رسمی تأیید نشده‌اند.

همچنین، شماری از تحلیل‌ها بیان می‌کنند که این قرارداد احتمالی فقط شامل هواپیما نیست؛ بلکه ممکن است سامانه‌های AWACS (هواپایشی، هشدار و کنترل) و عناصر جنگ الکترونیک چینی نیز در آن دخیل باشند.

مذاکرات رسمی در جریان نشست SCO در چین، هیئت ایرانی به ریاست وزیر دفاع مذاکراتی را درباره J‑۱۰C برگزار کرده‌اند.
دلایل انتخاب چین لغو یا تأخیر در قرارداد Su‑۳۵ روسی، فشار نیاز فوری به نوسازی نیروی هوایی هست.

مشخصات فنی J‑۱۰C نسل ۴.۵، رادار AESA، موشک PL‑۱۵، قدرت مواجهه با F‑۳۵i اسرائیلی .

میزان احتمالی سفارش ارقام بین ۴۰ تا ۴۰۰ فروند مطرح شده، اما هیچ عددی رسمی نیست .
احتمال گنجاندن AWACS مذاکرات فراتر از خرید جنگنده و شامل سامانه‌های پشتیبانی هوایی نیز وجود دارد.

 

در ادامه، تحلیلی درباره تأثیر احتمال خرید ۱۵۰ تا ۴۰۰ جنگنده J-10C توسط ایران از چین بر توازن نظامی منطقه خاورمیانه و فراتر از آن ارائه می‌شود:

 

۱. شناخت پیش‌زمینه: چرا خرید J-10C اهمیت دارد؟

ایران از دهه ۱۳۶۰ (دهه ۱۹۸۰ میلادی) تاکنون، ناوگان هوایی‌اش را عمدتاً با جنگنده‌های فرسوده آمریکایی (F-4، F-5، F-14) و چند فروند جنگنده روسی و بومی اداره کرده است.
این ناوگان به‌رغم ارتقاهای داخلی، در برابر نسل جدید جنگنده‌های منطقه (F-35I، رافائل، یوروفایتر) بسیار عقب‌تر است.

ورود J-10C با فناوری‌های مدرن مانند:

۱- رادار AESA
۲- موشک‌های PL-15 با برد ۲۰۰+ کیلومتر
۳- سامانه‌های جنگ الکترونیک پیشرفته می‌تواند به‌طور ناگهانی برتری کیفی ایران را در برخی حوزه‌ها افزایش دهد.

 

۲. اثرات بر توازن منطقه‌ای با اسرائیل و کشورهای عربی

کشورها واکنش یا تأثیر محتمل:

عربستان: احتمال تسریع در خرید جنگنده‌های نسل پنجم مانند F-15EX یا رافائل و حتی بازگشت بحث F-35. همچنین احتمال تقویت پدافند هوایی مانند THAAD یا SAMP/T وجود دارد که امروز در منابع خبری رسماً از سامانه پدافند هوایی THAAD رونمایی کرد.

امارات: فشار برای نهایی کردن قراردادهای F-35 و خرید سامانه‌های هشدار زودهنگام و ضد پهپادی. همچنین به‌دلیل نزدیکی جغرافیایی به ایران، احساس تهدید بیشتر از اسرائیل.

قطر از آن‌جا که ناوگانش هنوز در حال توسعه است (رافائل و تایفون)، ممکن است تمایل به گسترش روابط دفاعی با غرب افزایش یابد.

اسرائیل: تاکنون برتری هوایی با F-35I دارد. با ورود J-10C، این برتری نسبی قطعا کاهش می‌یابد. احتمال افزایش فشار برای خرید سلاح‌های بازدارنده بیشتر از آمریکا.

 

۳. پیامدهای ژئوپلیتیکی برای چین، روسیه و آمریکا

چین:
نقش‌پذیری استراتژیک چین در خلیج فارس تقویت می‌شود.
پکن از فروش جنگنده به ایران، علاوه بر منافع اقتصادی، به‌دنبال نفوذ امنیتی در منطقه‌ای است که تاکنون تحت سلطه آمریکا بوده است.

روسیه:
با توجه به شکست یا تأخیر در تحویل Su-35 به ایران، روسیه جایگاه خود را در بازار تسلیحات ایران از دست می‌دهد.
احتمال بازنگری در سیاست صادراتی روسیه به خاورمیانه وجود دارد، به‌ویژه در رقابت با چین.

آمریکا:
افزایش فروش سلاح به اسرائیل، امارات و عربستان برای حفظ توازن قوا.
افزایش فشار لابی‌های صهیونیستی در کنگره برای محدود کردن صادرات فناوری پیشرفته به چین و مقابله با نفوذ نظامی چین در خاورمیانه.

 

۴. پیامدهای تاکتیکی و عملیاتی برای ایران

مزایا:
ایران با دستیابی به جنگنده‌هایی با توان جنگ الکترونیک، رهگیری هواپیماهای رادارگریز (F-35) و برد بلند، عملاً وارد باشگاه نیروهای هوایی پیشرفته در منطقه می‌شود و توان پدافند تهاجمی افزایش می‌یابد.

محدودیت‌ها:
ایران برای پشتیبانی لجستیکی، آموزش و قطعات یدکی نیاز به تعمیق روابط نظامی با چین خواهد داشت، که ممکن است مشکلات سیاسی در پی داشته باشد.
حمله سایبری، تحریم یا عملیات خرابکارانه علیه خطوط انتقال این جنگنده‌ها به ایران محتمل است.

۵. سناریوهای آینده
خرید ۴۰–۷۰ فروند اولیه محتمل‌ترین سناریو در کوتاه‌مدت می‌باشد.
تست روابط، انتقال فناوری و ایجاد خط مونتاژ ممکن نیز ممکن خواهد بود.
خرید گسترده ۱۵۰–۴۰۰ فروند در صورت شکست کامل برجام و ائتلاف ایران-چین، این سناریو می‌تواند ظرف ۵–۱۰ سال عملی شود.
تولید تحت لیسانس در ایران اگر چین حاضر به انتقال فناوری شود (مانند پاکستان)، احتمال دارد ایران بخشی از تولید را بومی کند.

جمع‌بندی تحلیلی

۱٫ خرید J-10C یک نقطه عطف تاریخی در نیروی هوایی ایران است که می‌تواند برای نخستین‌بار از حالت تدافعی به حالت بازدارندگی فعال وارد شود.
۲٫ توازن نظامی منطقه به‌صورت نسبی دچار تغییر خواهد شد، به‌ویژه اگر ایران بتواند پشتیبانی فنی و آموزش خلبان را به‌سرعت پیش ببرد.
۳٫ این قرارداد نشانه نفوذ فزاینده چین در خاورمیانه است و احتمالاً موجب بازتعریف روابط تسلیحاتی و امنیتی منطقه خواهد شد.
۴٫ نقطه ضعف ایران همچنان شبکه لجستیکی و آموزش عملیاتی است که باید با سرعت تقویت شود تا برتری فنی خریداری‌شده از بین نرود.