خواهشمند است این مطلب به دقت مطالعه شود.
این نوشتاری که شاید فقط چند ساعتی وقت، صرف تولید محتوای آن شده است، نتیجه و چکیده سال ها تلاش، مطالعه، تحقیق و پژوهش علمی و میدانی اینجانب می باشد و همچنین هزینه های زیادی شامل گذراندن وقت، انرژی و جوانی بابت آن پرداخت شده است.
در این متن تلاش نموده ام بخشی از این همه روزها و شب های پر مشقت را در این پیام خلاصه نمایم. همیشه باید پاسخ برخی از دوستان و نزدیکان خود را می دادم که چرا تمام وقت آزاد خود را صرف کاری می نمایم که هیچ منفعت مالی شخصی برایم ندارد و همچنین جزء وظایف اداریم هم نمی باشد. پاسخی که من به این دوستان می دادم بماند برای بعد …. و اما اکنون متاسفانه برخی بزرگواران به سادگی و بدون مطالعه و اشراف کامل، به عنوان منتقد کشت پاییزه چغندرقند، اولین مطلب و موضوعی را که به ذهنشان خطور می نماید، بدون پشتوانه علمی و تجربی بیان می نمایند. این انتقادهای به نظر اینجانب، غیر منصفانه، اگر هم بر اساس دغدغه مندی این عزیزان شکل گرفته باشد و قصد و نیت شخصی یا خدای ناکرده تخریب در آن نباشد ولی به نظر می رسد به دلیل عدم توجه به کلیه جوانب این موضوع و صرفا نگاه یکجانبه در جهت خلاف منافع عمومی کشور و جامعه کشاورزی استان بوشهر می باشد.
در ابتدای کلام برای خودم و همه بزرگواران آرزوی بی طرفی در اظهار نظرهای کارشناسی دارم. امیدوارم همه ما سود و منفعت عموم مردم را به منافع شخصی، حزبی، قومی، منطقه ای و … ترجیح دهیم و البته اظهار نظرهای ما به دور از افراطی گری و یکجانبه نگری بوده و بتوانیم در تصمیم گیری ها یمان چند بعدی و همه جانبه بنگریم.
جهت استحضار، شروع کشت چغندرقند پاییزه در دشت شبانکاره استان بوشهر در سال زراعی ۱۴۰۴-۱۴۰۳ تصمیمی بوده که حداقل ۱۰ سال پایه و اساس مطالعاتی و تحقیقاتی میدانی و علمی قبلی توسط اینجانب داشته است و تصمیمی بدون مطالعه و یک شبه نبوده است.
تحقیقات و سابقه مطالعات کشت چغندر در دهه ۵۰ و ۶۰ و ۷۰ خورشیدی در استان بوشهر توسط محققین بزرگوار در سطوح تحقیقاتی انجام شده بود. (مستندات موجود می باشد). سپس با توجه به درخواست مکرر کشاورزان عزیز و پاسخ به یک سوال ساده ایشان که اگر متولیان امر می گویند فلان محصول آب بر هست و یا نیاز کشور نیست، پس به جای آن چه بکاریم؟؟ که هم اقتصادی باشد، هم نیاز کشور باشد، هم بهره وری بالایی در آب و سایر منابع داشته باشد، هم با شرایط اقلیمی و اکولوژیکی استان سازگار باشد؟؟ لذا اینجانب در سال ۱۳۹۵ با بررسی سابقه کشت و تحقیقات قبلی، اقدام به شروع مطالعات آن به مدت یکسال نمودم و اقدام به مطالعه رفرنس های معتبر و ارتباط و مشاوره با بیش از ۲۰۰ نفر از دست اندرکاران متخصص در کل کشور نمودم، سپس در سال دوم با بررسی میدانی بیش از ۱۰۰ مکان و انجام آنالیز آب و خاک مزارع، طرح تحقیقاتی امکان سنجی این کشت را در چند مزرعه و چند شهرستان با تاریخ های کاشت متفاوت و ارقام متفاوت در *شرایط واقعی زارع و در اراضی کشاورزان* با همکاری کشاورزان بزرگوار، سازمان جهاد کشاورزی، وزارت جهاد کشاورزی، موسسه تحقیقات، اصلاح و تهیه بذر چغندرقند کشور و همکاران و دوستان عزیز … اجرا نمودم که لینک مقاله و نتایج مثبت آن در ادامه این نوشته موجود می باشد. در ادامه به دلیل عدم وجود زیرساخت های لازم در استان و البته عدم وجود فضای مناسب برای ادامه کار، توسعه آن متوقف شد، ولی اینجانب مجددا با ادامه تحقیقات خود در مزارع کشاورزان با محصولی مشابه چغندرقند به نام چغندرعلوفه ای که مدیریت آن بسیار شبیه چغندرقند می باشد و از یک خانواده و حتی گونه می باشند این محدودیت را تا حدی برطرف نمودم و تجارب بیشتری در این خصوص به همراه کشاورزان کسب نمودم و کشاورزان با این گیاه بیشتر آشنا شدند. پس کلیه تحقیقات، مطالعات و امکان سنجی میدانی این محصول در استان انجام شده است.
– در دنیا جهت مطالعات کشت یک محصول، یا تحقیقات میدانی مانند بالا انجام می دهند که بسیار زمان بر، پر هزینه و پر مشقت می باشد ولی البته نتایج آن کاملا قابل استناد و معتبر می باشد و یا تحقیقات بر پایه شبیه سازی یا simulation انجام می دهند که باعث صرفه جویی در وقت و …. می شود ولی نتایج آن به اندازه تحقیقات مزرعه ای معتبر نمی باشد. که با توجه به حساسیت و وسواس زیاد هر دو روش فوق برای مطالعات کشت چغندرقند در استان بوشهر انجام گرفت.
اینجانب بنا بر علاقه و مسئولیت اجتماعی که داشتم با افزایش دانش خود و ادامه تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد و دکتری در دانشگاه شهید بهشتی تهران با راهنمایی و همکاری اساتید بزرگوار و با استفاده از شبیه سازی رشد و نمو چغندرقند با مدل تغییر یافته SUCROSBEET که زیر مدل SUCROS می باشد و نرم افزار FST (ساخته شده توسط دانشگاه واخنینگن هلند)، علاوه بر مطالعات میدانی توضیح داده شده با شبیه سازی و مدلینگ نیز متوجه شدیم با ۵۰۰ میلی متر یا ۵۰۰۰ متر مکعب آب در هکتار می توان به عملکرد ۹۰ تا ۱۰۰ تن در هکتار در محصول چغندرقند در استان بوشهر رسید. بنابراین اینجانب و همکاران قبل از شروع توسعه کشت این محصول در استان بوشهر حدود ۱۰ سال *تحقیقات هم میدانی و هم مدل سازی* را انجام داده و سپس توصیه به کشت و قرارگیری در الگوی کشت استان آن هم در سطح محدود برای سال اول نمودیم.
– پس از انجام این تحقیقات، کشت چغندرقند پاییزه در استان بوشهر و در غالبا در اراضی دشت شبانکاره برای اولین بار در سطح حدود ۳۸۰ هکتار با استفاده از آب قابل برنامه ریزی سد رئیسعلی دلواری انجام گرفت و هیچگونه فشار اضافه ای به منابع آب استان یا کشور وارد نکرد. در واقع چه چغندرقند پاییزه کشت می شد و چه کشت نمی شد این آب مصرف می شد و به احتمال قریب به یقین صرف تولید هندوانه و خربزه ای می شد که هزاران تن از آن در سر مزرعه به دلایل مختلف رها شده است. بنابراین با آبی که قرار بوده هرز برود و تبدیل به پسماند بشود محصولی تولید شده است که:
۱- استراتژیک هست و نیاز کشور می باشد.(۳۰ درصد نیاز شکر کشور هنوز وارد می شود). و همچنین مطابق با اسناد بالا دستی برنامه هفتم توسعه کشور و امنیت غذایی می باشد.
۲- بهره وری بالای فیزیکی و اقتصادی در مصرف آب دارد. یعنی به ازای مصرف یک متر مکعب آب هم محصول و هم درآمد بیشتری را نصیب کشاورز و کشور می نماید. بر اساس ارزیابی ها و تحلیل های انجام شده حداقل ۳ برابر گندم و ۷ برابر خرما در شرایط استان بوشهر سود و درآمد اقتصادی و بهره وری آب دارد. به عبارت ساده تر یعنی یک گندم کار یا یک نخل دار در استان بوشهر باید حداقل به ترتیب ۳ و ۷ برابر چغندرقند پاییزه آب مصرف نماید تا به درآمد مشابه چغندرقند مثلا A تومان برسد. مثلا اگر با *یک متر مکعب آب در کشت چغندرقند* در بدترین شرایط بتوان ۵۵۰۰۰ تومان پول و درآمد ناخالص برای کشاورز و کشور تولید نمود برای رسیدن به این درآمد ۵۵۰۰۰ تومانی در *گندم باید حداقل ۳ متر مکعب و در نخل حداقل ۷ مترمکعب آب مصرف نمود.* این محاسبات همه در حالی است که فرض بر این بوده که تولید در هکتار برای چغندرقند ۶۰ تن باشد. در حالی که طبق تحقیقات انجام شده پتانسیل بیش از ۱۰۰ تن در هکتار در استان بوشهر برای چغندرقند وجود دارد و این اتفاق در مزارعی که مدیریت مناسبی داشته اند افتاده است. بنابراین اگر تولید را ۱۰۰ تن در نظر می گرفتیم بهره وری مصرف آب چغندرقند پاییزه در استان بوشهر نسبت به گندم و خرما به ترتیب ۵ و ۱۰ برابر می باشد. البته این بدین معنا نیست که کشت گندم یا خرما نباید در استان باشد، بلکه باید در گندم و خرما هم با مدیریت مناسب، بهره وری را افزایش دهیم. تک کشتی و مونو کالچر اصلا روشی مناسب و پایدار نبوده و اگرواکوسیستم ها را به شدت پر ریسک و ناپایدار می نماید. چغندرقند پاییزه در استان بوشهر قرار نیست جای محصولی بیاید، بلکه در تناوب و در کنار سایر محصولات می تواند باعث افزایش پایداری بوم نظام ها و ارتقای تنوع زیستی کشاورزی در استان شود.
۳- کشت کاملا قراردادی است و کارخانه های قند استان های همجوار علاوه بر اینکه بسیاری از هزینه های کاشت، داشت و برداشت را به صورت سرمایه در گردش برای کشاورزان تامین می نمایند بلکه محصول را به صورت تضمینی خریداری می نمایند، بنابراین هم مشکل تامین نقدینگی کشاورزان حل می شود و هم دیگر کشاورز نگران ریسک بالای فروش محصولات خود مانند آنچه که در جالیز و صیفی اتفاق می افتد نیست. و ورشکستگی و تبعات اجتماعی را به شدت پایین می آورد. ضمنا کشت این محصول دارای ضریب اشتغال پایدار بالایی می باشد و بسیاری از کشاورزان چغندرکار در استان بوشهر بر این موضوع تاکید دارند.
۴- همانگونه که ذکر گردید، تحقیقات کشت چغندرقند پاییزه در استان بوشهر قبلا و در سال های گذشته انجام گرفته است و کلیه شرایط فنی کشت مانند ارقام مناسب، تاریخ کاشت مناسب، مدیریت آفات، بیماری ها، علف های هرز، پتانسیل تولید، ارزیابی اکولوژیکی و اقتصادی آن به دقت بررسی گردیده است. نمونه آن که قابل دسترس برای همگان نیز هست با یک سرچ ساده در گوگل با عنوان “امکان سنجی استان بوشهر برای کشت پاییزه تاخیری ارقام چغندرقند با تاکید بر پایداری محیطی” قابل مشاهده می باشد.
لینک آن:
https://egsdejournal.sbu.ac.ir/article_103835.html
۵- متاسفانه برخی تحلیل ها و انتقادها در خصوص مصرف آب چغندرقند پاییزه، سطحی و بدون علم و آگاهی می باشد. مثلا برخی منتقدین استناد کرده اند که در استان همدان کشت چغندرقند رو به کاهش است و شکست خورده است. باید به اطلاع برسانم که اولا *کشت پاییزه و بهاره چغندرقند را باید کاملا از هم جدا و متمایز نمود.* در کشت بهاره اسفند و فروردین کشت انجام و در پاییز برداشت می شود و در استان های سردسیر مانند همدان کشت می شود. به دلیل پیک بالای مصرف آب در تابستان و تبخیر و تعرق بالا بر اساس منابع معتبر میزان مصرف آب ۱۲ تا ۱۴ هزار متر مکعب در هکتار می باشد. ولی در کشت پاییزه که در اوایل پاییز کشت انجام و در اواخر فروردین تا اوایل اردیبهشت می توان برداشت نمود به دلیل مصادف شدن بخش اصلی دوره رشد گیاه با فصل پاییز و زمستان به دلیل تبخیر و تعرق کمتر، طبق منابع رسمی و مورد تایید، *حدود ۴۸۵۰ متر مکعب نیاز آبیاری خالص چغندرقند پاییزه در شهرستان دشتستان استان بوشهر می باشد و با فرض راندمان ۷۵ درصد آبیاری قطره ای حداکثر ۶۵۰۰ متر مکعب نیاز آبیاری ناخالص آن می باشد.* این در حالی است که بسیاری از محصولات رایج که سال هاست در سطح چند هزار هکتاری در استان کشت می شوند مصرف آب بالاتری دارند، (مستندات موجود می باشد). این مقدار آب به فرض عدم بارندگی هست و در صورت بارندگی موثر در پاییز و زمستان حتی از این مقدار مصرف آب نیز کاسته می شود. در آزمایشی کم آبیاری که ۳ سال متوالی در دزفول انجام شد فقط با مصرف ۱۵۰۰ متر مکعب آبیاری در هکتار و با بارندگی حدود ۲۰۰ میلی متر یعنی مجموعا مصرف ۳۵۰۰ متر مکعب آب در هکتار حدود ۵۰ تن در هکتار محصول چغندرقند پاییزه تولید شد. بنابراین کشت پاییزه این محصول نه تنها آب بر نیست بلکه کم آب بر بوده و آن هم با بهره وری آب بسیار بالاتر از سایر محصولات، بنابراین اینکه چغندرقند پاییزه استان بوشهر را با استان هایی مثل همدان که بهاره کشت می کنند مقایسه نماییم کاملا خطا و اشتباه می باشد. *این در حالی می باشد که امکان کشت پاییزه و عملکرد مناسب فقط در برخی از استان ها و مناطق کشور و حتی جهان امکان پذیر می باشد مثل خوزستان، جنوب فارس و با تحقیقات انجام شده بوشهر و برخی مناطق محدود دیگر در کشور و حتی در دنیا* بنابراین به دلیل بهره وری پایین آب و همچنین مصرف بالای آب در کشت بهاره چغندرقند (۱۲ تا ۱۴ هزار متر مکعب) و همچنین در نیشکر (حدود ۲۵۰۰۰ متر مکعب در هکتار) همه دنیا و در ایران به دنبال پهنه های مناسب کشت پاییزه چغندرقند (با مصرف آب ۵۰۰۰ تا حداکثر ۶۵۰۰ متر مکعب و با بهره وری بالای آب) می باشند. چون مهمترین عامل محدود کننده کشت پاییزه در مناطق سردسیر ورنالیزه شدن و پدیده نامطلوب بولتینگ یا ساقه گل دهنده می باشد. با تمام این تفاسیر و *در تحقیقات و تجارب ارزشمند به دست آمده کشت پاییزه چغندرقند در استان بوشهر یک مزیت نسبی محسوب شده و بدون ریسک پدیده بولتینگ، همچنین دارای بالاترین بهره وری فیزیکی و اقتصادی مصرف آب می باشد.*
۶- در پاسخ به اینکه کارخانه قند در استان بوشهر وجود ندارد، فقط همین که اصلا نیازی نیست و اقتصادی نیست در همه استان با سطوح کشت پایین کارخانه قند وجود داشته باشد. همانگونه که قبلا ذکر گردید کارخانه قندها که عمرشان غالبا بیش از نیم قرن می باشد در ابتدا برای کشت بهاره راه اندازی شدند یعنی خوراک این کارخانه ها در پاییز و زمستان در کشت آب بر بهاره تامین می شود و در بهار معمولا خوراک جهت حفظ پایداری و درآمد اقتصادی کارخانه ندارند. بنابراین به عنوان مثال کارخانه های قند استان فارس مجبور هستند در فصل بهار تا ابتدای تابستان خوراک چغندرقند خود را از کشت پاییزه استان های دیگر مانند خوزستان با فاصله ۹۰۰ تا ۱۰۰۰ کیلومتر و صرف هزینه های بالا و همچنین افت زیاد محصول در طول مسیر به دلیل فساد پذیری آن تامین نمایند. اتفاقا کشت پاییزه چغندرقند در استان بوشهر با فاصله حدود ۲۰۰ تا ۳۰۰ کیلومتری با کارخانه های قند یک مزیت برای کشاورز، کارخانه قند و کشور محسوب می شود و چون امکان برداشت زودهنگام (اواسط فروردین ماه) محصول در استان بوشهر وجود دارد کارخانه ها زودتر شروع به کار نموده و بدون ترافیک کاری می توانند فعالیت نمایند. بنابراین در هزینه حمل ونقل ، سوخت و … نیز صرفه جویی گردیده و همچنین باعث اشتغال کامیون های بومی استان بوشهر نیز خواهد گردید.
۷- ماشین آلات کاشت، داشت و برداشت توسط کارخانه های قند تامین، حمل و در اختیار کشاورزان استان بوشهر بدون تحمیل هیچ هزینه اضافه ای قرار می گیرد.
مانند کمباین های گندم که از خارج استان وارد می شوند و اقدام به برداشت می کنند تامین ماشین آلات چغندرقند هم به راحتی از خارج استان توسط کارخانه ها تهیه می گردد، ولی حسن آن این هست که هزینه ای ماشین آلات کاشت، داشت و برداشت و حتی کرایه حمل کامیون های حمل محصول همگی توسط کارخانه پرداخت می گردد و در آخر از حساب کشاورز موقع پرداخت بهای محصول کسر می گردد. *این یعنی کشت قراردادی واقعی*
۸- هیچگونه مشکلی در تامین ماشین آلات برداشت چغندرقند در استان بوشهر وجود نداشته و هیچگونه تاخیری در برداشت و همچنین آبیاری مازادی به دلیل تاخیر در برداشت صورت نگرفته است. بنابراین هیچگونه آب اضافی مصرف ننموده است. اتفاقا چون برداشت در استان بوشهر زودتر از پیک برداشت خوزستان و حتی جنوب فارس می باشد، با مازاد تامین ادوات برداشت هم مواجه می باشیم. این هم یک مزیت دیگر است.
۹- همانگونه که بیان گردید استان هایی که به دنبال کاهش سطح زیرکشت چغندرقند هستند استان هایی می باشند که کشت بهاره و با مصرف بالای آب داشته اند و البته امکان کشت پاییزه را به دلیل شرایط اقلیمی و اکولوژیکی ندارند. اگر این امکان و مزیت را مانند استان بوشهر داشتند می توانستند به عنوان یکی از راه های سازگاری با تغییرات اقلیمی و افزایش تاب آوری و انعطاف پذیری به کشاورزان خود توصیه نمایند.
۱۰- پروژه کشت چغندرقند پاییزه در دشت شبانکاره استان بوشهر یک پروژه کاملا موفق و نمونه ای از الگوی کشت مناسب غیر دستوری بود که مورد استقبال و پذیرش خود کشاورزان قرار گرفته است. همچنین اینجانب به همراه کارشناس محترم شهرستانی مربوطه به صورت مداوم و منظم و خارج از وقت اداری و حتی در روزهای تعطیل، غالبا با خودروی شخصی به پایش و نظارت از مزارع چغندرقند پرداختیم و تمام تلاشمان را در جهت اجرای موفق پروژه به صورت شبانه روزی به کار بستیم و هیچگاه کشاورز را رها نکردیم. خود کشاورزان چغندرکار عزیز می توانند گواه آن باشند. هدف ما بالاتر و فراتر از اهداف سازمانی بوده و انجام مسئولیت اجتماعی خودمان را بدون هیچ منتی در اولویت قرار دادیم. البته و صد البته که در کنار ما بسیاری از عزیزان و بزرگواران دیگر از جمله خود کشاورزان عزیز، مسئولین، کارشناسان و پیمانکاران محترم کارخانه های قند، کارشناسان و مسئولین محترم جهاد کشاورزی و تحقیقاتی شهرستانی، استانی و ملی حضور داشتند و از همینجا از زحمات و همکاری های کلیه این بزرگواران تقدیر و تشکر می نمایم. مجری محترم طرح چغندرقند وزارت جهاد کشاورزی و رئیس محترم موسسه تحقیقات، اصلاح و تهیه بذر چغندرقند کشور و عضو هیات علمی ایشان و نماینده جنوب کشور نیز از مزارع بازدید نمودند و وضعیت مزارع را مطلوب ارزیابی نمودند. بنابراین انتقال دانش فنی از تحقیق به مزارع با موفقیت و مسئولیت پذیری بالا انجام گرفت. این یک نمونه موفق تحقیق و توسعه می باشد.
۱۱- *ثبت عیار قند (درصد قند) بالا در استان بوشهر که عمدتا بین ۱۵ تا ۱۸ و حتی ۱۹ بود* و ضریب بالای استحصال شکر محصول تولیدی استان بوشهر به مزایای این کشت در استان بوشهر افزود. (میانگین عیار قند چغندرقند پاییزه در استان های غالب حدود ۱۴ می باشد).
۱۲- از دیگر مزایای کشت چغندرقند پاییزه در استان بوشهر افزایش تنوع زیستی کشاورزی و امکان اجرای مطلوب تناوب زراعی خصوصا با گندم می باشد. قرار گرفتن چغندرقند در تناوب باعث پایداری تولید دیگر محصولات استراتژیک مانند گندم می شود. ماده آلی که با خرد شدن و برگشت برگ و اندام هوایی چغندرقند به خاک اضافه می شود نقش ۱۰ تا ۲۰ تن کود آلی را برای افزایش حاصلخیزی خاک در سال بعد ایفا می نماید. همچنین چغندرقند با احیا خاک های شور باعث کاهش شوری در خاک نیز می شود.
۱۳- ورود چغندرقند پاییزه به استان بوشهر و جایگزینی با بخشی از جالیز یا صیفی استان نه تنها باعث تعدیل بازار عرضه و تقاضای این محصولات می شود و تا حد زیادی از ورشکستی کشاورز و اسراف منابع تولید جلوگیری می نماید بلکه به دلیل مقاومت بالا به سرما و عدم نیاز به پوشش پلاستیکی بدون هیچگونه ریسکی باعث حذف بسیاری از آلودگی های پلاستیکی که از طریق کاور محصولات جالیزی به خاک و اکوسیستم ها وارد می شود، خواهد شد. و بنابراین سود و منفعت محیط زیستی برای استان نیز دارد. در مطلبی دیدم استناد به سخنان جناب آقای دکتر محمد اسماعیل اسدی پژوهشگر مستقل خاک و آب گلستان در خصوص مخالفت ایشان با ادامه توسعه کشت پاییزه چغندرقند در گلستان شده بود. اولا شرایط اقلیمی و اکولوژیکی، تنوع کشت و گزینه های قابل کشت در استان گلستان با استان بوشهر کاملا متفاوت می باشد که پرداختن به آن وقت بیشتری را می طلبد، ضمنا ایشان در زمستان سال ۱۴۰۳ در استان بوشهر مهمان من بودند. بسیاری از مناطق کشاورزی استان را از جمله وحدتیه و دشت شبانکاره را با هم بازدید نمودیم.
وقتی این همه پلاستیک را در مزارع جالیز دید با وجود اینکه با کشت چغندرقند در گلستان، استان خودشان مخالف بودند زمانی که متوجه شد یکی از مزایای این کشت که توسط کشاورزان هم قابل پذیرش بوده اگر فقط و فقط حذف این آلودگی پلاستیک ها از خاک باشد به من و سایر همکارانم دست مریزاد گفت، *ماه گذشته هفته محیط زیست بود با شعار حذف و کاهش آلودگی پلاستیک،* قابل ذکر می باشد که آقای دکتر اسدی در چندین اجلاس فائو نماینده ایران در کشاورزی حفاظتی CA بوده و چهره ای کاملا شناخته شده در محافل علمی بین المللی می باشد.
۱۴- چغندرقند پاییزه با شرایط اکولوژیکی و اقلیمی استان بوشهر کاملا سازگار است و نشان داده پتانسیل ورود به بوم نظام های استان بوشهر را با حفظ پایداری محیطی دارد. به تنش های زنده و غیر زنده مانند شوری، سرما، گرما، خشکی، باد و طوفان، آفات و بیماری ها مقاوم می باشد. به عنوان مثال در سال زراعی جاری (۱۴۰۳-۱۴۰۴) سرمای زمستانه به بسیاری از محصولات جالیزی و گوجه فرنگی حتی زیر پوشش پلاستیکی آسیب رساند ولی چغندرقند بدون کاور و پوشش آسیب ندید. باد و طوفان باعث ورس و خوابیدگی و خسارت در گندم و ذرت و … شد ولی چغندرقند آسیب ندید. افزایش رطوبت نسبی هوا باعث افزایش بیماری های قارچی و … در سایر محصولات گردید ولی چغندرقند آسیب ندید. وقوع شرایط دمایی بالای زودهنگام در فروردین و اردیبهشت و بادهای گرم خسارت به محصولات وارد نمود ولی چغندرقند این تنش ها را نیز تحمل نمود. و ….
در کل گیاهی بسیار مقاوم و منطبق با شرایط تنش های محیطی استان می باشد.
۱۵- صد درصد مزارع کشت شده چغندرقند پاییزه در شهرستان دشتستان استان بوشهر در سال زراعی ۱۴۰۴-۱۴۰۳، با سیستم تحت فشار قطره ای (تیپ) و با راندمان بالا آبیاری گردید.
همگی توضیحات بالا و بسیاری از موارد دیگر که در اینجا مجالی برای پرداختن بیشتر به آنها نمی باشد نشان می دهد که کشت چغندرقند پاییزه در استان بوشهر، آن هم با منابع آب قابل برنامه ریزی، از نظر اقتصادی، اجتماعی، اکولوژیکی، اقلیمی، محیط زیستی و استراتژیک کاملا توجیه پذیر بوده و دقیقا منطبق با اهداف الگوی کشت می باشد. همچنین ضمن حفظ منابع تولید می تواند باعث بهبود معیشت کشاورزان، افزایش تاب آوری جوامع روستایی، پایداری تولید و اشتغال گردد.
البته هر فعالیت انسانی از جمله کشاورزی و تولید با چالش ها و معایبی نیز همراه می باشد و هیچ فعالیت انسانی وجود ندارد که ردپای اکولوژیک از خود بر جا نگذارد. ولی مهم است که بدانیم و خلاقیت به خرج دهیم تا بهترین و کم خطرترین راهی که قابلیت اجرایی داشته باشد را انتخاب نماییم.
و اما ۲ سوال پایانی ساده:
اکنون دلیل مخالفت شما منتقدان و مخالفان کشت چغندرقند پاییزه در استان بوشهر چیست؟!
– چرا ده ها هزار هکتار کشت سایر محصولات آبی در استان بوشهر را که اتفاقا بهره وری آب پایین تری از چغندرقند پاییزه دارند را رها نموده اید و فقط به ۳۸۰ هکتار کشت چغندرقند پاییزه انتقاد دارید؟! اگر از روی ناآگاهی و عدم اطلاع بوده است که در این متن تمام تلاشم را برای آگاهی رسانی نمودم. اگر هم با آگاهی بوده است که علت را باید در مسائل دیگری جستجو نمود و دیگر صحبتی باقی نمی ماند. قضاوت با خداوند بزرگ
به نظر شخصی اینجانب اگر قرار است سطح زیرکشت محصولات آبی استان بوشهر به دلایل حفظ منابع آبی و سایر مسائل تعدیل شود یا محصولی کلا حذف شود، با توضیحات و دلایل فوق چغندرقند پاییزه باید آخرین محصولی باشد که از اگرواکوسیستم استان بوشهر حذف می شود و نه اولین محصول …
ضمنا در صورتی که منتقدین محترم با این متن و توضیحات کامل و مفصل هنوز هم قانع نشده اند، اینجانب آمادگی دارم در یک محفل علمی رسمی و با حضور کلیه کشاورزان، کارشناسان، مسئولین، بازیگران، منتقدین و ذینفعان محترم با این عزیزان مناظره علمی برگزار نمایم.
خواهش و تمنای پایانی اینجانب:
اگر این متن، شما بزرگوار را قانع نموده است و جزو افراد تاثیرگذار در تصمیم گیران استان می باشید یا خودتان جزو تصمیم گیران و تصمیم سازان استان می باشید، *به لحاظ احترام به دانش، علم، تجربه، عدالت، شفافیت، منافع عمومی و مسئولیت اجتماعی* اگر هم از این موضوع حمایت نمی کنید حداقل انتقاد غیر منصفانه را دیگر ادامه ندهید.
از وقتی که برای مطالعه این مطلب صرف نمودید، بی نهایت و از صمیم قلب سپاسگزارم.
مهدی شادکام تیر ماه ۱۴۰۴ خورشیدی
