با توجه به اهمیت کشت چغندر قند در شهرستان دشتستان به سراغ یکی از کشاورزان بومی منطقه شبانکاره که از سال ۱۴٠۱ تا کنون چغندر قند می کارد، رفتیم تا با تجربیاتش در کشت چغندر قند آشنا شویم. گفتگوی زیر با فرهاد خواجه کشاورز چغندر قند در شبانکاره شهرستان دشتستان است:
✓ چگونه به کشت چغندر قند ترغیب شدید؟
سال۱۴۰۰ سفری به استانهای همجوار داشتم که درمورد چغندر تحقیق کوچکی انجام دادم و سال ۱۴۰۱ اقدام به کشت یک هکتار با آب چاه کشاورزی کردم و این اولین تجربه من بود.
✓ چغندر قند چه میزان نیاز آبی دارد؟
سال اول (پایبز ۱۴٠۱) به دلیل بارندگی زیاد در دوره کشت، چهار بار با آب چاه آبیاری داشتم اما در سالهای کم بارش و خشک ۹ تا ۱۲ بار آبیاری نیاز دارد.
✓ با چه شیوه ای آبیاری می کنید؟
بصورت آبیاری قطره ای است و آغاز مرحله کاشت سه تا ۴ نوبت آبیاری می شود و برای رشد و حرکت ریشه نیازمند تنش تشنگی است که حدوداً ۲٠ روز آبیاری نمی شود و با توجه به اینکه این اتفاق در دی ماه است و بارش هایی هم در آن بازه زمانی داریم که آبیاری را به تعویق می اندازد و گاهی تا دو ماه نیاز به آبیاری ندارد. چون فاصله بین نوبت های آبیاری ۷ تا ۱٠ روزه است بنابراین مصرف آب بسیار کمتری نسبت به گندم و محصولات جالیزی و صیفی و ذرت و… دارد.
✓ میزان تولید محصول در هکتار چقدر است؟
سال اول نزدیک به ۱٠٠ تن در یک هکتار برداشت کردم که در گاوداری خودم استفاده نمودم و نفروختم و صرفاً کشت آزمایشی بود.
✓ آیا سالهای بعد افزایش سطح زیر کشت داشتید؟
سال بعد با جهاد کشاورزی در میان گذاشتم و با همکاری جناب دکتر مهدی شادکام که در حوزه چغندر قند تحقیقات گسترده و جامعی انجام داده است آشنا شدم و با راهنمایب های ایشان و همراهی کارخانه های قند برای خرید تضمینی، اقدام به کشت پنج هکتار کردم.
✓ کشت پاییزه در چه بازه زمانی انجام می شود؟
تاریخ کشت بین اول تا پانزدهم آبان ماه و تاریخ برداشت هم دهم اردیبهشت است و در این دوره میانگین برداشت محصول، هفتاد تن در هکتار بود.
✓ زمین را هر سال چغندر قند می کارید؟
کشت چغندر قند برای تناوب کشت به ویژه گندم بسیار عالی است. سال بعد از کشت چغندر جای آن گندم کاشتم که در هر هکتار شش تن گندم برداشت کردم.
✓ آیا چغندر قند محصولی اقتصادی هست؟
از لحاظ اقتصادی نصف و نصف یعنی در هکتاد حدود پنجاه درصد سود دهی داشت. ضمناً برگ و ساقه های چغندر قند که هنگام برداشت روی خاک می ریزد برای خاک تقویت خیلی مفید است و تفاله های آن برای گاوداری استفاده می کنند.
✓ تفاله چغندر قند را چگونه تأمین می کنید؟
زمان عقد قرارداد با کارخانه قند برای خرید تضمینی محصول تولیدی، من که گاوداری هم دارم با کارخانه برای خرید تفاله های چغندر هماهنگ کردم و تفاله را خریداری و جهت خوراک دام استفاده می کنم و در واقع کشت چغندر قند پاییزه ضمن اینکه نیاز آبی کمی و سود اقتصادی خوبی دارد، مصرف تفاله ها برای خوراک دام سبب می شود تا برای تأمین علوفه دامی نیازی به کشت ذرت نداشته باشم و از این بابت نیز مصرف آب کمتری داشته باشم.
✓ در مورد جایگزینی تفاله چغندر قند با ذرت بیشتر توضیح دهید.
من چون دامداری دارم برای تأمین علوفه دام ها هر ساله ۱٠ هکتار ذرت می کاشتم در دو نوبت بهاره و تابستانه می کاشتم. هر فصل کشت ۳ ماهه و هر ۳ روز یکبار آبیاری می شود و نیاز آبی بسیار بالا و تبخیر خیلی زیاد در هوای گرم دارد و بنا بر آمارهای رسمی بین ۸ هزار تا ۱۴ هزار متر مکعب در هکتار است که با تأمین تفاله چغندر برای دام ها دیگر نیازی به کشت ذرت ندارم و زمین زیر کشت نمی رود و فشار بر منابع آب هم کاسته می شود و صرفه جویی بسیار بالایی در مصرف آب دارد و از کاشت سالانه ۱٠ هکتار ذرت نجات یافته ام و در اغلب ایام سال هیچ برداشتی از منابع آبی ندارم که از نظر من این بزرگترین مزیت کشت چغندر قند پاییزه است.
