ژاپن، چهارمین اقتصاد بزرگ جهان، در یک تحول مهم، سهم سوخت‌های فسیلی در تولید برق خود را طی هفت سال گذشته به شکل چشمگیری کاهش داده است. از سال ۲۰۱۸ که حدود ۷۳ درصد از برق این کشور از منابع فسیلی تامین می‌شد، پیش‌بینی می‌شود در سال ۲۰۲۵ این سهم به ۵۵ درصد برسد و اگر این روند حفظ شود، تا سال ۲۰۴۵ شبکه برق تقریباً بدون سوخت فسیلی در ژاپن محقق خواهد شد. این دستاورد در حالی رقم خورده که ژاپن نه منابع گاز طبیعی گسترده دارد و نه ذخایر نفتی بزرگ؛ آنها منابع طبیعی محدود را کنار گذاشته و به دنبال ساختن آینده‌ای پایدار از طریق انرژی‌های تجدیدپذیر مانند باد و خورشید هستند.
در مقابل، ایران با داشتن ذخایر عظیم نفت و گاز، سال‌هاست که در همان نقطه مانده است. ما منابع غنی داریم اما در مدیریت انرژی، به جای پیشرفت، متاسفانه درجا می‌زنیم و حتی پسرفت می‌کنیم. روند کاهش صادرات نفت و گاز ایران نگران‌کننده است؛ پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد نفت ایران تا سال ۲۰۴۵ سهمی جدی در بازار جهانی نخواهد داشت و حتی گاز طبیعی که زمانی به عنوان یک منبع درآمد مهم به آن نگاه می‌شد، اکنون به دلیل مدیریت ناکارآمد به واردات این محصول استراتژیک وابسته شده‌ایم.
برق کشور نیز همچنان وابسته به نیروگاه‌های حرارتی قدیمی و ناکارآمد است که هزینه‌های زیست‌محیطی و اقتصادی سنگینی را به کشور تحمیل می‌کنند. در حالی که جهان به سرعت به سمت منابع انرژی پاک و تجدیدپذیر حرکت می‌کند، ما همچنان به منابع سنتی چسبیده‌ایم و فرصت‌های بزرگ برای توسعه پایدار را از دست می‌دهیم.
ماجرا فقط تفاوت منابع طبیعی نیست، بلکه به تفاوت در مدیریت، برنامه‌ریزی و آینده‌نگری مربوط است. ژاپن با سرمایه‌گذاری هدفمند در فناوری‌های نوین انرژی و ایجاد شبکه‌ای هوشمند، توانسته است مسیر توسعه را تغییر دهد؛ اما ما به دلیل تکیه بر نفت و گاز، نه تنها در برابر تحولات جهانی عقب مانده‌ایم، بلکه آینده اقتصادی و انرژی خود را نیز به خطر انداخته‌ایم.
این یک درس مهم است: انرژی فقط منبعی برای تولید برق نیست، بلکه یک داستان مدیریتی است. ژاپن با توربین‌های بادی و پنل‌های خورشیدی خود می‌چرخد و به آینده نگاه می‌کند؛ ما همچنان با اتکا به منابع فسیلی، در جا می‌زنیم و تنها سرمان را تکان می‌دهیم.
اگر می‌خواهیم در دنیای آینده جایگاهی داشته باشیم، باید فراتر از منابع طبیعی فکر کنیم و انرژی را به عنوان محور توسعه‌ای هوشمند، پاک و پایدار ببینیم؛ وگرنه، آینده روشن، فقط برای دیگران خواهد بود.
