محمدرضا برازجانی-خبرنگار

((عبدالرسول دانش پژوه))، اولین اثر خود با نام اولین دبستان را روانه بازار کتاب کرد. در این اثر به تحلیل و بررسی سبک قدیم نظام آموزشی در برازجان و تحول آن در دوره تاریخی یکصدسال اخیر پرداخته است.وی که سالها در کسوت کارمند اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی شهرستان دشتستان نقش مهمی در توسعه و گسترش فرهنگ و حمایت از هنرمندان و اصحاب فرهنگ شهرستان داشته به پشتوانه یک عمر خدمات فرهنگی، در دوره فراغت و بازنشستگی از خدمت، دست به قلم شده و در مدت ۷سال تحقیق و پژوهش تصاویر و اسناد مهمی از تحولات نظام آموزشی برازجان با محوریت دبستان فرخی برازجان گردآوری و در ۲۰۹صفحه به زیور طبع آراسته کرده است . گفتگوی تفصیلی با این نویسنده را در ادامه می خوانید:

اولین اثرتان در حوزه تاریخ آموزش در شهرستان دشتستان و یا بهتر بگویم برازجان منتشر و روانه بازار کتاب شد درباره ویژگی های این اثر بیشتر توضیح بدهید؟

بسیاری از مطالب، عکس ها و اسنادی که در این کتاب به آن اشاره شده است برای اولین بار به آن پرداخته شده و منتشر می شود در واقع  اولین بار است که در قالب یک کتاب به معرفی اولین دبستان در شهر برازجان می پردازد.آموزشگاهی که با نام دبستان فرخی در بین معمرین و مردم بیشتر شناخته می شود و در ادامه حیات آموزشی خود نقش مهمی در تربیت نسل های مختلف داشت و هم اکنون هم با نام شهید جاوید کازرونی ادامه فعالیت دارد. افزون بر این مباحث و موضوعاتی همچون شکل گیری مدرسه از قدیم تاکنون،آشنایی با مکتب داران ،معلمان و آموزگاران،شهدای دانش آموز مدرسه ،چهره های شاخص و مفاخری که از این مدرسه برخاسته اند در بخش ها و فصولی از این کتاب به آن اشاره شده است.

تا قبل از پایه گذاری دبستان فرخی ،فعالیت آموزشی در برازجان چگونه بود؟

نویسنده و مورخ فقید،زنده یاد ((علیمراد فراشبندی)) در یکی از آثار خود به نام تاریخ و جغرافیای برازجان یا سنگر مجاهدین معتقد است که تاریخچه تاسیس مدرسه به زمان حکمرانی شهید میرزامحمدخان غضنفرالسلطنه برازجانی برمی گردد که برای آموزش و تربیت فرزندان خود و نزدیکانش در قلعه معروف خان اقدام به آوردن معلم می کند و کلاس درس را همانجا برپا می کند که بعدها به دلیل بروز جنگ جهانی اول و مبارزات ضداستعماری عملا به تعطیلی کشانیده شد.

براساس تحقیقاتی که داشتم مشخص شد که اولین دبستان دولتی در سال۱۳۰۱خورشیدی توسط مرحوم ((محمدحسن اقلیدس)) بنا گذاشته شد که یکسال پس از شروع به کار به دلیل مشکلات مالی از فعالیت بازماند.در حدود ۲سال بعد مرحوم ((شیخ عبدالله دشتی))مدرسه ای با نام اخوت را به سه کلاس تشکیل داد که این مدرسه هم در سال۱۳۰۴خورشیدی تعطیل شد.

همانگونه که می دانیم تاریخچه تاسیس مدرسه به سبک امروزی به استقرار دارالفنون در دوره صدارت امیرکبیر برمی گردد و در استان بوشهر هم مدرسه سعادت پیشگام توسعه در امر آموزش بود باتوجه به تحقیقات و پژوهش هایی که انجام دادید مدرسه فرخی چه تاثیری در توسعه فرآیند آموزش نوین در این قلمرو داشت؟

با تعطیلی مدارس اخوت و مرحوم اقلیدس، دبستان فرخی در سال۱۳۰۵شمسی دایر شد که با استقبال عمومی و علاقمندان به آموزش و پرورش مواجه شد. همزمان با مدرسه فرخی در دیگر شهرهای کشور هم شاهد تاسیس مدارسی به سبک امروزی هستیم.حضور افراد تحصیل کرده و تربیت یافته این دبستان در سطح مناصب اداری و دولتی موجب تحولات چشمگیر و قابل تحسینی بود.

معمولا تالیف آثار تاریخی با چالش هایی همچون کمبود منابع و مرجع مواجه هستند آیا شما هم با این مانع و یا چالش های دیگر مواجه بودید؟

متاسفانه کمبود یا عدم دسترسی به مدارک،اسناد و همچنین افراد آگاه و مطلع به تاریخ یکی از بزرگترین موانع و مشکلاتی بود که در مسیر تالیف کتاب با آن مواجه بودم ولی با پیگیری زیاد توانستم به برخی از اسنادی که نیاز بود دسترسی پیدا کنم .رد این اسناد در مرکز اسناد و کتابخانه ملی ایران،مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی پیگیری کردم و موفق شدم اطلاعاتی را پیدا کنم که در بخش های مختلف کتاب به آنها اشاره کرده ام.

تالیف این کتاب چقدر زمان برد؟ در تالیف این اثر به همه اهداف از پیش تعیین شده دست یافتید ؟اگر نه بفرمایید چرا؟

حدود ۷سال صرف گردآوری و نگارش کتاب شد در واقع این کتاب حاصل آنچه توانسته ام بود نه آنچه خواسته ام.زیرا دسترسی به زندگی نامه برخی از مدیران ابتدایی دبستان میسر نشد همچنین در بخش خاطرات هم فکر می کنم هنوز جای کار دارد که امیدوارم در آینده و چاپ های بعدی این نقیصه ها برطرف شود.از سوی دیگر آرشیو و دفاتر دوره اولیه دبستان ازبین رفته است و کار خیلی برای نگارش و معرفی مفاخر مدرسه شخت شده است.

یکی از نقدهایی که به آثار در حوزه تاریخی که درباره برازجان تاکنون از نویسندگان متعدد منتشر شده است وارد است رودست نویسی و به نوعی کپی برداری می توان اشاره کرد به نظر جنابعالی دلیل آن چیست ؟

برخی از کتابهایی که در خصوص تاریخ برازجان به نگارش در آمده است از کتاب ارزشمند تاریخ و جغرافیای برازجان یا سنگر مجاهدین ضداستعمار  نوشته شادروان علیمراد فراشبندی برداشت شده است که آن مرحوم در موارد تاریخی از افراد سالمند و آگاه در آن زمان مثل مرحومان کربلایی علی خلیجی و کربلایی کرم کوهستانی بهره برده است ولی متاسفانه به دلیل عدم تاریخ نگاری و نوشتن حوادث و وقایع روزانه توسط افراد، برخی از زوایای تاریخی و خصوصاً فرهنگی مربوطه شهرستان در هاله ای از ابهام قرار دارد. موضوع دیگر آنکه تاریخ نگاران و سفره نامه نویسان  هم در آثار مکتوب خود به صورت مختصر و گذرا به شرح برخی وقایع پرداخته اند.نکته دیگر اینکه کمبود اسناد و مدارک تاریخی بسیار مشهود است اما آن گونه که مطلع شده ام برخی از آثار و مدارک دشتستان قدیم که مربوط به دوران قاجار و پهلوی است در مجموعه اسناد کشورهای آلمان و انگلیس نگهداری می شود که دستیابی به آنها متحمل پرداخت هزینه و وقت زیادی است.