طبق گزارش آژانس بین‌المللی انرژی‌های تجدیدپذیر (IRENA)، در سال ۲۰۲۴، هزینه‌های نصب‌شده برای انرژی‌های تجدیدپذیر به طور متوسط بیش از ۱۰٪ کاهش یافته است. این کاهش هزینه برای فناوری‌هایی مانند خورشیدی فتوولتائیک (PV) و انرژی بادی (خشکی) عامل مهمی در افزایش ظرفیت نصب شده در سطح جهان بوده است. استثنا در این میان انرژی بادی (فراساحلی) بود که هزینه‌های نصب آن نسبتاً ثابت ماند و زیست‌توده نیز با ۱۶٪ افزایش هزینه مواجه شد که عمدتاً ناشی از مسائل مربوط به تأمین مواد اولیه و زنجیره تأمین است.

با وجود کاهش هزینه‌های نصب، برخی فناوری‌ها شاهد افزایش جزئی در هزینه سطحی برق بوده‌اند؛ برای مثال، پنل‌های خورشیدی فتوولتائیک ۰.۶٪، انرژی بادی (خشکی) ۳٪ و بادی (فراساحلی) ۴٪ افزایش داشته‌اند. این افزایش ناشی از کاهش ظرفیت بهره‌برداری و همچنین افزایش هزینه‌های تأمین مالی است.
با این حال، فناوری‌هایی مثل نیروگاه‌های خورشیدی متمرکز (CSP) و زمین‌گرمایی (ژئوترمال) کاهش قابل توجهی در هزینه تولید برق داشتند. نیروگاه‌های خورشیدی متمرکز هزینه تولید برق‌شان ۴۶٪ کمتر شده و زمین‌گرمایی هم ۱۶٪ کاهش هزینه داشته است. این یعنی پیشرفت تکنولوژی باعث شده این روش‌ها بهتر و ارزان‌تر شوند.

در سال ۲۰۲۴، حدود ۹۱٪ از ظرفیت‌های جدید انرژی تجدیدپذیر، هزینه‌ای کمتر از ارزان‌ترین نیروگاه‌های سوخت فسیلی داشته‌اند. این آمار نشان می‌دهد که انرژی‌های پاک به طور فزاینده‌ای نه تنها به لحاظ زیست‌محیطی، بلکه از نظر اقتصادی نیز گزینه بهتری هستند. صرفه‌جویی ناشی از جایگزینی سوخت‌های فسیلی در سال جاری به رقم چشمگیر ۴۶۷ میلیارد دلار رسید که نمایانگر کاهش وابستگی به منابع انرژی آلاینده است.

ظرفیت جدید نیروگاه‌های تجدیدپذیر در سال ۲۰۲۴ به ۵۸۲ گیگاوات رسید؛ رقمی که نشان‌دهنده رشد سریع و تمایل جهانی به سمت انرژی‌های پاک است. این میزان، ۹۱٪ از کل ظرفیت نیروگاهی جدید را در جهان تشکیل می‌دهد که حکایت از سرعت بالای جایگزینی منابع فسیلی دارد.

گزارش IRENA در سال ۲۰۲۴ بیانگر آن است که انرژی‌های تجدیدپذیر به سطحی از رقابت‌پذیری اقتصادی رسیده‌اند که جایگزینی سوخت‌های فسیلی را نه تنها از نظر زیست‌محیطی، بلکه از نظر هزینه‌ای نیز ممکن ساخته است. کاهش چشمگیر هزینه‌های نصب‌شده و پیشرفت فناوری، توسعه سریع ظرفیت را امکان‌پذیر کرده است، اما برای حفظ و تسریع این روند، باید موانع تأمین مالی و زنجیره تأمین به طور جدی رفع شوند. در نتیجه، آینده انرژی جهان بیش از پیش به سمت پاکی، مقرون‌به‌صرفه بودن و پایداری پیش می‌رود.

بر اساس این گزارش ایران برای جلوگیری از عقب‌ماندن در زمینه انرژی‌های تجدیدپذیر و بهره‌مندی از فرصت‌های اقتصادی و زیست‌محیطی باید چند اقدام کلیدی انجام دهد:

۱- سرمایه‌گذاری گسترده و هدفمند در توسعه زیرساخت‌های انرژی خورشیدی و بادی
۲- ایجاد مشوق‌های مالی مانند تسهیلات بانکی
۳- توسعه ظرفیت‌های آموزش و پژوهش در زمینه فناوری‌های نوین انرژی تجدیدپذیر

ایران باید به صورت استراتژیک با روند جهانی حرکت کند، زیرا کاهش هزینه‌ها و افزایش رقابت‌پذیری انرژی‌های تجدیدپذیر در جهان، فرصتی بی‌نظیر برای تحول اقتصادی، حفظ منابع طبیعی و تقویت امنیت انرژی کشور فراهم آورده است. عدم اقدام سریع ممکن است به کاهش درآمدهای صادراتی و افت جایگاه بین‌المللی منجر شود. بنابراین، هماهنگی میان دولت، بخش خصوصی و نهادهای علمی و پژوهشی ضروری است تا ایران بتواند جایگاه خود را در بازار انرژی‌های نوین حفظ و تقویت کند.

منبع: گزارش سالانه آژانس بین المللی انرژی‌های تجدیدپذیر (IRENA)
https://www.irena.org/Publications/2025/Jun/Renewable-Power-Generation-Costs-in-2024