رئیس گروه آب‌زمین‌شناسی سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی با بیان این که دشت مرودشت طی ۲ سال اخیر ۲۱ سانتی متر فرونشست داشته و سازه‌های هخامنشی نیز علاوه بر فرونشست، درگیر شکاف‌های عمیق سنگی هستند، گفت: زیرساخت اصلی سازه‌های هخامنشی روی بستر سنگی است که فرونشست خاک تاثیری در آن ندارد، اما سازه‌هایی که در بخش خاکی قرار دارند، با فرونشست خاک و ایجاد شکاف، به مرور آسیب‌پذیر شده است.

به گزارش پایگاه خبری رادیو طبیعت، ایمان انتظام سلطانی با بیان این مطلب گفت: فرونشست معمولا در مرکز دشت مرودشت جایی که زیرساخت اصلی سازه‌های هخامنشی قراردارد، زیاد بوده و در نواحی که به کوه می‌رسیم، فرونشست کمتر شده؛ اما شکاف‌هایی ایجاد می‌شود که باعث ایجاد شکل نامتقارن شده است. بنابراین شکاف‌های زیادی در مرز سنگی سازه‌های هخامنشی مثل تخت‌جمشید یا نقش‌رستم با بخش خاکی آن که همان دشت مرودشت است، وجود دارد.

انتظام ادامه داد: در دشت‌هایی که کشاورزی در آن انجام می‌شود و رودخانه‌ای کنار آن نیست، برای تامین آب کشاورزی از آبهای زیرزمینی برداشت می‌شود، بویژه در دشت‌های ممنوعه که به دلیل افت سطح آب‌های زیرزمینی، حفر چاه‌های آب جدید امکانپذیر نیست.

رئیس گروه آب‌زمین‌شناسی سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور در پاسخ به این پرسش که آیا فرونشست‌های دشت مرودشت به تخریب سازه‌های هخامنشی منجر می‌شود یا نه؟ توضیح داد: فرونشست در مناطق سنگی نه رخ می‌دهد، نه پیشرفت می‌کند. شکاف‌های پیش آمده در قسمت خاکی دشت یعنی بخش‌هایی نزدیک به نقش‌رستم یا تخت‌جمشید هستند. اما نکته حائز اهمیت این است که بارندگی باعث می‌شود شکاف‌هایی که بین دشت و کوه به وجود می‌آید، فرسایش خندقی پیدا کند و به مرور زمان بزرگتر شود.

وی در ادامه تاکید کرد: شسته شدن این شکاف‌ها و فرسایش خندقی ناشی از آن، به قسمت‌هایی از آثار تاریخی که در بخش خاکی واقع شده‌اند، مثل کعبه زرتشت در نقش‌رستم، تاثیر منفی می‌گذارد. متاسفانه هرسال با شروع فصل بارش عمیق‌تر شدن شکاف‌ها بیشتر می‌شود.

وی درخصوص راهکارهای احتمالی مقابله با این پدیده گفت: راهکار کوتاه مدت شیوه‌های مهندسی مانند تزریق سیمان در شکاف و یا دورکردن آب از آن است که همگی راه حل‌های موقتی محسوب می‌شوند. اما نکته اصلی اینجاست که دشت مرودشت باید به حالت تعادل آبی برسد و بیشتر از ورودی از آن برداشت آبی نشود. در دو سال ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۳ دشت مرودشت چیزی بین ۲۱ تا ۲۵ سانتی متر فرونشست داشته و این درحالی است که در یک بازه ۹ ساله از سال ۲۰۱۴ تا ۲۰۲۳ حداکثر نشست‌ها تجمعی بوده که میانگین آن در مرودشت به ۱۰۰ سانتی‌متر می‌رسد.

به نقل از سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور، مدتی است که کارشناسان وجود شکاف‌های عمیق در اطراف نقش رستم و تخت جمشید را گزارش کرده‌اند. نظر اولیه گروه حدودا ۱۵ نفره اساتید دانشگاه شیراز که پنجشنبه ۲۰ اردیبهشت‌ماه سال جاری مشاهده و بررسی اولیه‌ای از این محوطه باستانی داشتند، این بود که «بخشی از آنچه در نقش رستم رخ داده، فروشُست بوده است. همچنین در محوطه رانش اتفاق افتاده است. از طرفی، اثرات فرونشست‌های گسترده در طی سال‌های گذشته در دشت مرودشت، در این محوطه به دلیل ضعف و سستی خاک، بیشتر بوده است.» علیرضا عسگری چاوردی، مدیر پایگاه میراث جهانی تخت جمشید گفته است: «خاک در محوطه نقش رستم سُست بوده و آب به آن نفوذ کرده است.»