آتش سوزی ۱۶۳هکتار از منابع مرتعی و جنگلی استان بوشهر را به کام مرگ فرو برد

تش باد معروف که صورت هر جنبنده ای را به سیاهی زغال و هر رستنی را به فنا می دهد در استان بوشهر خیلی زودتر از موسم همیشگی و در اولین روزهای آخرین ماه بهاری خودنمایی کرد. این هیولای آتشین اما پیش از این که خبر از تابستان داغ برای این اقلیم گرم و خشک و بی آب بدهد به جان مراتع کم تراکم و خالی از پوشش گیاهی استان بوشهر افتاد و در اولین آتش سوزی که در سال جاری به ثبت رسید ۱۶۳هکتار از اراضی مرتعی سوک دشتستان را به کام مرگ فرو برد تا باز هم مثل همیشه مدیران منابع طبیعی استان و مدیریت بحران دست به دامان گروههای مردمی داوطلب شوند و اطفاء حریق را در سایه فقر امکانات به دستان خالی اما پر از مهر این مردم دلسوز و دوستدار طبیعت بسپارند که البته پس از چند ساعت تلاش و جدال نابرابر موفق به مهار شدند. مهاری که البته به روال همیشگی و مرسوم چند سال اخیر، در آینده نزدیک خبر گُر گرفتن آن دوباره سر تیتر رسانه ها خواهد شد.

ابهامات آتش سوزی ها

تکرار آتش‌سوزی‌ها در مراتع استان بوشهر در حالی که موجب خسارت مالی و معنوی فراوان به زیست بوم منطقه می شود اما در این میان پاسخ به چند سئوال همواره بی پاسخ مانده است. علت همه این آتش سوزی ها به زعم مدیران متولی، غفلت و سهل انگاری جوامع محلی، طبیعت خشک منطقه، نبود امکانات و تجهیزات آتش خواری، وقوع آتش سوزی در ارتفاعات که باعث کندی روند امدادرسانی و عملیات اطفا می شود و لیست بالا بلند از این دست عوامل به زبان مدیران روی خروجی رسانه ها قرار می گیرد. ولی خبری از میزان دقیق خسارت ها، شناسایی و برخورد قاطع مراجع قضایی با عوامل تخریب، تلاش برای کاهش آمار خسارت ها و تلفات، عزم همگانی برای تجهیز و تکمیل امکانات اطفاء حریق و یا احداث ایستگاههای مقابله با بحران در مناطق مستعد و صد البته توانمند سازی سمن های زیست محیطی و جوامع محلی با آموزش و بکارگیری تجهیزات نوین نیست که نیست. این در حالی است که در سه سال اخیر اجرای طرح ملی کاشت یک میلیارد درخت در استان بوشهر هم برای تقویت پوشش گیاهی و مرتعی مناطق استحفاظی استان بوشهر آن گونه که مسئولان منابع طبیعی می گویند با شدت ادامه دارد اما هر چقدر هم که درخت در این طرح احیا می شود از آن سو آتش سوزی ها مجالی برای تقویت پوشش گیاهی استان نمی دهد.

آمارها چه می گویند؟

وقوع ۲۷ مورد آتش سوزی در ۲۱۲ هکتار از اراضی استان در نیمه اول سال ۹۸، آتش سوزی در ۲۲۰۰ هکتار از اراضی مرتعی و جنگلی در نیمه اول سال ۹۹ و این آخری هم که منجر به ازبین رفتن ۱۶۳ هکتار در مراتع دشتستان شد تنها بخشی از پیامدهای آتش سوزی است که در سالیان اخیر گریبان مراتع را گرفته و قصد بی خیال شدن را هم ندارد.تا مادامی که برای برون رفت از این بحران های گاه و بی گاه نسخه درمانگر و قطعی نداشته باشیم باز روز از نو روزی از نو.

ستادهای بی نتیجه در دستگاههای اجرایی

این در حالی است که جلسه ستاد پیشگیری، هماهنگی و فرماندهی عملیات پاسخ به بحران با محوریت مدیریت مقابله با تنش آبی و پیشگیری و مقابله با آتش‌سوزی در مراتع و جنگل‌های استان بوشهر که ۱۷فروردین ماه سال جاری یعنی همین ۵۰روز پیش  در استانداری تشکیل و در آن جلسه معاون امور عمرانی استاندار بوشهربا تأکید بر اهمیت حفاظت از منابع طبیعی، از یگان حفاظت منابع طبیعی و اداره کل حفاظت محیط زیست استان بوشهر خواسته بود تا با انجام مراقبت‌های لازم، آمادگی کامل برای مقابله با آتش‌سوزی‌ها در عرصه‌های طبیعی و مراتع استان را پیش از آغاز فصل گرما داشته باشند.

اما برگزاری این جلسات هم مانند سایر جلسات هماهنگی تنها به روال جاری دستگاهها برای پرکردن الزامات اداری تبدیل شده است و از درون آن نتیجه خاصی که منجر به کاهش آمار آتش سوزی ها و یا به صفر رساندن آن نمی شود.

کاهش بارندگی ها؛ افزایش آتش سوزی ها

همان گونه که در کاهش میزان آلودگی کلانشهرها همه دست به دامان باد و باران می شوند تا شاید درکار شوند و از شر آلودگی چند ده ساله نجات پیدا کنند ظاهرا اینجا هم کاهش میزان بارندگی و نزولات جوی به یک عامل دم دستی تبدیل شده تا با پناه آوردن مدیران پشت این محتوم همیشگی چند صباحی میز مدیریت را پیش روی خود ببینند.

تجهیز نیروهای حفاظتی منابع طبیعی

یکی از فعالان محیط زیستی استان بوشهر با اشاره به وقوع آتش سوزی های اخیر که بیان کننده این واقعیت است که در سال‌های طلایی اعتبارات منابع طبیعی هیچ پیش بینی برای تجهیز و خرید امکانات مهار آتش سوزی گسترده در چنین روزهایی به عنوان مهم ترین بلایای طبیعی نشده‌است می گوید: وقتی اعتبارات منابع طبیعی به سمت آب و آبخیزداری هدایت می‌شود و برای نقش اصلی خود که حفاظت، احیا و توسعه جنگل و مرتع است اعتباری برای حفاظت واقعی درنظرگرفته نمی‌شود چنان که نیروهای اطفای حریق حتی کفش مناسب یا یک چراغ قوه ندارند تا در تاریکی شب بتوانند از کوه‌ها عبور کنند، پوشش گیاهی بیشتری هیزم آتش می‌شود.

راضیه اشعثی می افزاید: وقتی بطور بی‌سابقه‌ای از ابتدای امسال آتش‌سوزی‌های متعدد و مکرر درشهرستان‌های مختلف پیش آمد و آتش سوزی‌ها هر هفته اتفاق می‌افتد، چرا منابع طبیعی و ستاد بحران به فکر چاره اندیشی نبوده و برنامه مشخصی برای مقابله با آتش تدوین نکردند؟

آموزش به جامعه محلی؛ یک ضرورت جدی

کارشناس حوزه محیط زیست و منابع طبیعی معتقد است که  برای جلوگیری از وقوع آتش‌سوزی‌ها، آموزش و آگاهی‌بخشی به مردم محلی و گردشگران امری ضروری است.

سامان دشتی می گوید: برگزاری کارگاه‌های آموزشی، توزیع بروشورهای اطلاع‌رسانی و استفاده از رسانه‌های اجتماعی برای اطلاع‌رسانی درباره خطرات آتش‌سوزی و روش‌های پیشگیری می‌تواند مؤثر باشد.

وی ادامه می دهد: اقدامات پیشگیرانه شامل ایجاد مناطق حائل، پاکسازی مراتع از علف‌های خشک و زباله‌ها، نصب تابلوهای هشداردهنده در مناطق مستعد آتش‌سوزی و همکاری با نهادهای محلی برای نظارت بر وضعیت مراتع است.همچنین، تجهیز نیروهای محلی به ابزار و تجهیزات لازم برای اطفای حریق نیز از اهمیت بالایی برخوردار است.

این کارشناس تاکید می کند: وجود امکانات و تجهیزات کافی برای مقابله با بحران آتش‌سوزی یک ضرورت است. در این راستا، باید به تجهیز ایستگاه‌های آتش‌نشانی، ایجاد تیم‌های واکنش سریع و تأمین آب مورد نیاز برای اطفای حریق توجه ویژه‌ای شود.همچنین، همکاری بین نهادهای مختلف مانند سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری و شهرداری‌ها می‌تواند به بهبود وضعیت کمک کند.

جامعه محلی نقش کلیدی در پیشگیری و مقابله با آتش‌سوزی‌ها دارد. مشارکت مردم در برنامه‌های حفاظتی، نظارت بر وضعیت مراتع و اطلاع‌رسانی به نهادهای مربوطه می‌تواند به کاهش خطرات کمک کند. همچنین، فرهنگ‌سازی در زمینه حفاظت از محیط زیست و اهمیت حفظ منابع طبیعی باید در اولویت قرار گیرد.

کمبود نیرو و امکانات حفاظت منابع طبیعی در استان بوشهر

پیشتر مدیرکل سابق منابع طبیعی و آبخیزداری استان بوشهر گفته بود که مسئولیت حفاظت از ۸۰ درصد مساحت یک میلیون و ۸۰۰ هزار هکتاری عرصه‌های منابع طبیعی در استان برعهده این اداره کل است که براساس استانداردها برای هر ۱۵هزار هکتار باید یک نیرو در نظر گرفته شود این درحالی است که در زمان حاضر برای هر ۳۵ هزار هکتار یک نیروی در استان در نظر گرفته شده است.