به گزارش پایگاه خبری سپهر جنوب-اعتیاد به مواد مخدر یکی از پیچیده ترین معضلات اجتماعی عصر حاضر است که نه تنها سلامت فرد را تخریب می کند، بلکه بنیان خانواده و جامعه را نیز تهدید می نماید. در این میان، خانواده به عنوان اولین کانون اجتماعی شدن فرد، مهم‎ترین نقش را در پیشگیری از گرایش به مواد مخدر دارد. تحقیقات نشان می دهد که خانواده های دارای عملکرد سالم، مهم‎ترین عامل محافظت کننده در برابر اعتیاد هستند.

نقش‎های اساسی خانواده در پیشگیری از اعتیاد:

۱-نقش آموزشی و آگاهی سازی:

خانواده اولین مأمن آموزش مهارت‎های زندگی است. والدین با ارائه اطلاعات دقیق و علمی درباره عواقب مصرف موادمخدر، ایجاد فضای گفتگوی باز و پاسخگویی به سؤالات فرزندان، زمینه ساز شکل گیری نگرش منفی نسبت به موادمخدر می شوند. این آگاهی سازی باید متناسب با سن فرزندان و به شیوه های غیرمستقیم و غیرتهدیدآمیز انجام پذیرد.

۲-نقش عاطفی و حمایتی:

فرزندانی که در محیطی امن و پر از محبت رشد می کنند، کمتر به دنبال جبران کمبودهای عاطفی در خارج از خانواده هستند. تأمین نیازهای عاطفی، ایجاد اعتماد به نفس، تقویت خودکارآمدی و آموزش مهارت‎های مقابله با استرس، از مهم‎ترین وظایف خانواده در ایجاد مصونیت روانی اعتیاد است.

۳- نقش نظارتی و مراقبتی:

نظارت مؤثر والدین بر رفتارها، ارتباطات و فعالیت‎های فرزندان، بدون ایجاد فضای خفقان آور و کنترل شدید، از عوامل بازدارنده مهم در پیشگیری از اعتیاد است.این نظارت باید همراه با اعتماد و احترام متقابل باشد.

۴- نقش الگوسازی:

والدین به عنوان اولین الگوهای رفتاری فرزندان، با رفتارهای خود آموزه های عملی ارائه می دهند.پرهیز از مصرف سیگار، موادمخدر و حتی سوءمصرف داروها توسط والدین، قدرتمندترین پیام پیشگیرانه را به فرزندان منتقل می‎کند.

راهکارهای عملی برای خانواده‎ها

ایجاد ارتباط مؤثر: برقراری ارتباط صمیمانه، بدون قضاوت و همراه با گوش دادن فعال، اعتماد لازم برای گفتگو درباره موضوعات حساس را ایجاد می‎کند. فرزندان باید بدانند که در مواجهه با مشکلات می توانند روی حمایت خانواده حساب کنند.

تقویت مهارتهای زندگی: آموزش مهارت‎های تصمیم‎گیری، حل مسئله، مدیریت استرس و کنترل هیجانات از کودکی، سپر محافظتی قدرتمندی در برابر وسوسه مصرف مواد ایجاد می‎کند.

نظارت هوشمند: آگاهی از دوستان و ارتباطات فرزندان، توجه به تغییرات ناگهانی رفتاری و تحصیلی، و نظارت بر فضای مجازی بدون نقض حریم خصوصی، از ضروریات مراقبت والدین است.

مشارکت در فعالیت‎های سالم: شرکت در فعالیت‎های ورزشی، فرهنگی و تفریحات سالم خانوادگی، جایگزین های مناسبی برای پر کردن اوقات فراغت و تأمین نیاز به هیجان و نشاط هستند.

همکاری با نهادهای آموزشی:همکاری مستمر با مدرسه و مشارکت در برنامه های پیشگیرانه، رویکرد یکپارچه ای در ایمن سازی فرزندان ایجاد می کند.

نتیجه گیری:خانواده به عنوان کارگاه شکل‎گیری شخصیت انسان، اصلی ترین خط دفاعی در برابر اعتیاد است. سرمایه گذاری در تقویت کارکردهای خانواده، آموزش والدین و ایجاد محیطی امن و پرورش دهنده، مؤثرترین و اقتصادی ترین راهبرد پیشگیری از اعتیاد است. دولت‎ها و نهادهای اجتماعی باید با حمایت از نهاد خانواده، زمینه های لازم برای ایفای هرچه بهتر این نقش حیاتی را فراهم آورند.