سازمان حفاظت محیط زیست «منطقه حفاظت شده» را به شرح زیر تعریف نموده است: «اراضی به نسبت وسیع با ارزش حفاظتی زیاد که با هدف حفظ و احیای رویشگاه های گیاهی و زیستگاه های جانوری انتخاب می شوند. مناطق حفاظت شده، محیط های مناسبی برای اجرای برنامه های آموزشی و پژوهش های زیست محیطی به شمار می آیند.انجام فعالیت های گردشگری و بهره برداری مصرفی و اقتصادی متناسب با نواحی هر منطقه و بر اساس طرح جامع مدیریت مناطق، مجاز است.».

آخرین مورد انواع مناطق محیط زیست، منطقه حفاظت شده است. مناطق حفاظت شده اراضی ویژه زیست محیطی هستند که وسعت بیشتری نسبت به سه منطقه دیگر ( پارک ملی ، اثرطبیعی ملی ، پناهگاه حیات وحش ) دارند. این مناطق برای فعالیت‌های تفریحی و بر اساس مقررات و محدودیت‌های خاص توسط دولت‌ها شناسایی، ثبت و محافظت می‌شوند. این مناطق دارای ارزش زیست محیطی هستند و نیاز به حراست و ترمیم و احیای گونه‌های گیاهی و جانوری دارند تا در معرض خطر انقراض قرار نگیرند.

مناطق حفاظت شده به‌طور کلی برای استفاده پایدار و نسل به نسل از اکوسیستم‌های طبیعی، شناسایی و تحت مدیریت قرار می‌گیرند. این مناطق می‌تواند شامل جنگل، مرتع، دشت، کوهستان، دریاچه و دریا باشد که به‌لحاظ حفظ و تکثیر رویشگاه‌های گیاهی و گونه‌های جانوری اهمیت دارند و نیاز به محافظت از آن‌ها احساس می‌شود. مقررات حفاظت در این مناطق تا حدی شبیه به پناهگاه‌های حیات وحش است.

مناطق محافظت شده، فضای بسیار مناسبی برای اجرای برنامه‌های آموزشی و پژوهش‌های محیط زیستی است. حضور گردشگران و بهره‌برداری‌های مصرفی و اقتصادی در این مناطق بر اساس طرح جامع مدیریت هر منطقه مجاز است. فعالیت‌هایی چون شکار و قطع درختان در این مناطق ممنوع است. منطقه حفاظت‌شده توران یا خارتوران با مساحت ۱,۴۷۰,۶۴۰ هکتار در استان سمنان قرار دارد و بزرگ‌ترین منطقه حفاظت‌شده کشور محسوب می‌شود که در سال ۱۳۵۱ به ثبت رسید. این منطقه با آب و هوای گرم وخشک میزبان یکی از نادرترین گونه‌های جانوری یعنی یوزپلنگ آسیایی است . در ایران حدود ۱۸۴ منطقه محافظت شده به ثبت رسیده است که از میان آن‌ها به «منطقه حفاظت‌شده مند» در بوشهر «منطقه حفاظت‌شده هراز» در مازندران، «منطقه حفاظت‌شده گنو» در هرمزگان، می‌توان اشاره کرد.

از اینکه انسانها تأثیر منفی و مخرب روی محیط‌زیست گذاشته‌اند، هیچ شکی نیست. به علت تأثیر منفی هست که کشورها کوشیده‌اند با وضع قوانین، از تخریب بیشتر محیط زیست جلوگیری کنند. در سال ۱۳۳۵ هجری شمسی، برای اولین بار در ایران، مجموعه‌ای از قوانین وضع شدند که محدودیت‌هایی بر شکار اعمال می‌کرد و هدف از مقرر کردن آن‌ها، حفظ حیات جانوری کشور بود. در این راستا، کانون شکار ایران تشکیل شد تا قوانین از طریق آن‌ها اعمال شوند. در زمان اندکی از شروع کار این کانون، مشخص شد برای حفاظت از جانوران، باید از زیستگاه آن‌ها محافظت کرد و به همین دلیل در سال ۱۳۴۶، سازمان دولتی شکاربانی و نظارت بر صید تشکیل و جایگزین کانون شکار شد. قوانینی که سازمان حفاظت محیط زیست وضع کرد، مناطقی تحت عنوان مناطق چهار گانه شکل گرفتند؛ هر چند که این اتفاق، پس از شکل‌گیری اولین پارک ملی در جهان و ۱۹ سال پس از تأسیس اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت و منابع رخ داد. اهمیت به محیط‌زیست و توجه به آن، باعث شد که در سال ۱۳۵۱، سازمان حفاظت از محیط‌زیست تأسیس شود و از آن زمان، مسئولیت حفاظت از محیط‌زیست ایران را برعهده گیرد. از سال ۱۳۵۳، بر اساس معیارها و طبقه‌بندی‌های اعلام شده، مناطق به چهار دسته پارک ملی، اثر طبیعی ملی، پناهگاه حیات وحش و منطقه حفاظت شده تقسیم شدند که هرکدام ویژگی‌های خود را دارند.