پناهگاه حیات وحش رده ای از مناطق چهار گانه محیط زیست  می باشد. محدوده‌هایی با زیستگاه‌های طبیعی نمونه ،شامل جنگل، مرتع، دشت، دریاچه، دریا و کوهستان شامل می شود با شرایط اقلیمی خاص برای جانوران وحشی که به احیا و حفاظت نیاز دارند.برای جانوران وحشی که به منظور حمایت از جمعیت گونه‌های جانوری و افزایش سطح کیفیت آن‌ها، انتخاب می‌شود. کمترین وسعت پناهگاه‌های حیات وحش باید به حدی باشد که ضمن رفع نیاز گونه‌های جانوری، پیوستگی و ارتباط متقابل واحدهای آن‌ها را نیز تضمین کند.

این مناطق، محیط‌های مناسبی برای فعالیت‌های آموزشی و پژوهشی به ویژه در ارتباط با حیات وحش به شمار می‌آیند. بهره‌برداری‌های مصرفی سازگار و همچنین فعالیت‌های گردشگری کنترل شده در پناهگاه‌های حیات وحش مجاز است.

ضوابط حاکم بر پناهگاه‌های حیات وحش:

قطع اشجار، بوته کنی، تجاوز و تخریب محیط زیست، خارزنی، ذغال گیری ، ورود و تعلیف احشام بدون پروانه یا مازاد بر پروانه چرا، به طور کلی هر عملی که موجب از بین رفتن رستنی‌ها و تغییر اکوسیستم شود در پناهگاه‌های حیات وحش ممنوع است. از پناهگاه‌‌های حیات وحش ایران می توان «پناهگاه حیات وحش خارک » در بوشهر «پناهگاه حیات وحش سفید کوه» در لرستان، «پناهگاه حیات وحش جاسب» در استان مرکزی «پناهگاه حیات وحش دشت ناز» در استان مازندران را نام برد.

جهت ارزشگذاری  حیات وحش می توان به موارد ذیل پرداخت:

ارزش حیات‌وحش از نظر بوم‌شناسی و زیست‌شناسی (اکولوژیکی و بیولوژیکی)

حیات‌وحش، بخشی از سیستم پیچیده بوم‌سازه‌گانی (اکوسیستم‌هایی) است که در افزایش بهره‌وری و پایداری بوم‌سازه‌ها نقش اساسی دارد و انسان برای تأمین آب، غذا، ارزش‌های زیبایی‌شناختی و فعالیت‌های تفریحی خود به آن وابسته است.

ارزش حیات‌وحش از نظر اقتصادی:

روش‌های کسب ارزش اقتصادی از حیات‌وحش شامل کسب سود از تجارت، خرید و فروش محصولات حیات‌وحش و یا حرفه‌های مرتبط با حیات‌وحش است.

ارزش حیات‌وحش از نظر تفرجی، تفریحی و زیبایی‌شناختی:

امروزه حیات‌وحش، تأمین‌کننده‌ تفریحات سالم برای اهل هنر، عکاسان، گردشگران طبیعت و… هستند به‌طوری که مردمان بسیاری به‌ویژه در کشورهای توسعه‌یافته، بیشتر اوقات فراغت خود را صرف تماشای جانوران وحشی و عکس‌برداری از آنها می‌کنند.

ارزش‌های حیات‌وحش از نظر علمی، فلسفی، آموزشی و پژوهشی:

نتایج حاصل از مطالعه بر روی حیات‌وحش ، پایه و اساس سایر مطالعات است. به‌عنوان مثال، نتایج به‌دست آمده از تحقیقات داروین (نظریه تکامل) تأثیر بسزایی به‌ویژه بر علوم زیست‌شناسی، زمین‌شناسی و اخلاقیات داشته است. بخاطر همین است که بوم‌شناسان، فیزیولوژیست‌ها، جامعه‌شناسان، دانشمندان علوم اخلاق و… نتایج حاصل از مطالعات حیات‌وحش را به رشته خود تعمیم می‌دهند.

ارزش حیات‌وحش از نظر اجتماعی و فرهنگی:

این ارزش، پیامد کسب ارزش اقتصادی حیات‌وحش است که در نتیجه‌کسب درآمد از حیات‌وحش، باعث بالا رفتن آگاهی در مورد تنوع‌زیستی می‌شود. به‌عبارت دیگر، هنگامی که تک تک افراد از ارزش‌های اقتصادی، تفرجی، زیبایی‌شناختی و… حیات‌وحش آگاه و بهره‌مند شوند، جامعه از این ارزش‌ها سود می برد.

ارزش حیات‌وحش از نظر تأمین فرآورده‌های غذایی:

تنوع‌زیستی، شالوده حیات بشر را تشکیل داده و همواره در تأمین نیازهای بشر، نقش اساسی بازی کرده است چندین هزار گونه حیوانی به‌منظور تأمین نیازهای غذایی مورد توجه انسان قرار گرفته است. بنابراین بدون تردید، فقدان بسیاری از گونه‌های حیوانی و گیاهی به‌طور مستقیم و یا غیرمستقیم می‌تواند تأمین غذای انسان را دچار اختلال کند.

ارزش حیات‌وحش از نظر شاخص سلامت محیط‌ زیست:

انسان‌ها و جانوران ، تشابه‌های زیادی دارند؛ آنها از یک هوا تنفس می‌کنند، از یک آب می‌نوشند و از منابع غذایی گیاهی و جانوری، تغذیه می‌کنند. بنابراین هرآنچه بر سلامت انسان تأثیر بگذارد می‌تواند بر سلامت جانوران اهلی و وحشی اثرگذار باشد.

ارزش حیات‌وحش از نظر اخلاقی:

حفظ حیات‌وحش علاوه بر آنکه نمادی از مدنیت و توسعه‌یافتگی فکری انسان‌ها است، دارای ارزش اخلاقی یعنی احترام گذاشتن به حیات تمام موجودات و آفریده‌های خدای متعال است.

نمایی از آهو در جزیره خارگ ( پناهگاه حیات وحش):

نمایی از ساحل جزیره خارگ (پناهگاه حیات وحش):