در ایران همیشه باید منتظر وقوع حوادث تلخ و دردناک باشیم و پس از آن شاید کمی به فکر بیفتیم و گاهی و زمانی هم به فکر جبران مشکلات و حوادث و خسارت‌های مختلف می‌افتیم که آن موقع کار از کار گذشته و یا آثار و برکات چندان زیادی نصیبمان نمی‌شود اما در مورد زلزله در ایران می‌توان گفت برای پیشگیری و پیش‌بینی خسارات و جبران آن‌ها اقدامات انجام‌شده متناسب با ابعاد ریسک لرزه‌ای کشور نبوده و فاصله قابل توجهی با استانداردهای جهانی دارد. مانورهای مقابله با زلزله در ایران در بسیاری موارد جنبه‌ای تشریفاتی پیدا کرده و نتوانسته‌اند به سطح کارآمدی و آمادگی واقعی مورد انتظار برسند و باید در ساخت‌وسازها قوانین پیشگیرانه اعمال کنیم که در ایران اجرای این الزامات هنوز به‌طور کامل و سراسری محقق نشده است.

در ایران یکصدسال اخیر زلزله‌های سخت و سهمگین که منجر به کشته‌شدن و در زیر آوارماندن ده‌ها و بلکه صدها هزار نفر از ایرانیان شده بسیار اتفاق افتاده است و این زلزله‌های بالای ۵ و ۶ و حتی ۷ و ۸ دهم در مقیاس ریشتر نه مختص به یک منطقه خاص بلکه در بسیاری از مناطق جنوب و شمال و یا در شرق و غرب کشورمان اتفاق افتاده و احتمال مجدد زلزله در همان مناطق بسیار است. اهمیت پیش‌بینی از وقوع زلزله و در ادامه آن پیشگیری از خسارات مالی و جانی ناشی از زلزله‌ها تا به آن‌حد است که یکی از نشانه‌های رسیدن ملت‌ها و یا کشوری به درجه بالای ترقی و پیشرفت و توسعه و کارآمدی آنها در علوم و فنون روز محسوب می‌شود.

از زلزله‌های کُشنده بوئین‌زهرا، تهران یا رودبار و منجیل در شمال و زلزله قیر و کارزین فارس و بم در کرمان گرفته تا بسیاری دیگر از مناطق ایران که خیلی از این زلزله‌ها و زمین‌لرزه‌ها را خود ما هم شاهد و ناظر بر وقوع آنها و حوادث و تلخ‌کامی‌های پیرامونی‌شان بوده‌ایم.

اما پرسش اینجاست که ما برای کاهش تلفات و جبران خسارات ناشی از آنها و یا به‌طور کلی برای پیشگیری از وقوع یا جلوگیری از شدت ضربات و لطمات و آسیب‌های زمین‌لرزه‌های مختلف و متعددی که در کشورمان به وقوع می‌پیوندد چه کرده‌ایم؟! آیا تنها دولت باید نسبت به این مهم توجه داشته باشد یا وظیفه‌ای همگانی است که ما خود را در برابر زلزله‌ها و عواقب آن آماده کنیم و مقاوم باشیم؟!
ژاپنی‌ها هر ساله ده‌ها و صدها بار زمین‌لرزه‌های کوچک و بزرگ و ضعیف و قوی را تجربه می‌کنند، اما تلفاتشان معمولاً بسیار کم است و کم بودن تلفات در ژاپن نتیجه یک رویکرد نظام‌مند و علمی است، نه عامل اتفاقی؛ بلکه آنان با اتخاذ شیوه‌ها و روش‌های علمی و عملی توانسته‌اند آثار زیانبار ناشی از زلزله‌های پی‌درپی خود را تا حدود بسیاری کاهش دهند و نتیجه ده‌ها سال کار تحقیقی و مطالعه و سرمایه‌گذاری، مدیریت علمی و آمادگی مردم باعث شده که این کشور هم‌اکنون در سرلیست کشورهایی باشد که با بحران‌های طبیعی و از جمله زلزله‌ها و طوفان‌ها، سیل‌ها و سایر حوادث و بلایای طبیعی کنار آمده است.

مهم‌ترین عواملی که باید در زمینه پیش‌بینی وقوع زلزله و کاهش صدمات ناشی از آن در ایران انجام داد عبارت است از:
ساخت ساختمان‌های فوق‌العاده مقاوم در برابر زلزله و داشتن قوانین معماری سخت‌گیرانه و اعمال استانداردهای مهندسی زلزله تا مانع کشتار جمعی هموطنانمان گردد به شرطی که این قانون در همه‌ حال و در همه‌جا اجرا شود و سرسری گرفته نشود. ساختمان‌های نوین باید بر روی ستون‌های مقاوم، جداگرهای لرزه‌ای، فنرها و سیستم‌های ضد لرزه ساخته شوند. سازه‌ها طوری باید باشند که هنگام لرزش‌های شدید تاب بخورند و فرو نریزند.
همچنین سیستم هشدار سریع زلزله که در چند ثانیه و حداکثر تا چند ده ثانیه قبل از رسیدن موج‌های خطرناک، هشدار وقوع زلزله می‌دهد در اماکن و ساختمان‌های جدید ایرانی باید نصب گردد.
در کشور ژاپن در طی چند ثانیه پیش از وقوع زلزله با سیستم هشدار سریع قطارها می‌ایستند، آسانسورها باز می‌شوند، گازها قطع می‌شود و مردم پناه می‌گیرند.

مسئله دیگر که در کشور ما مغفول مانده یا چندان اهمیتی به آن داده نمی‌شود آموزش گسترده مردم از مدرسه تا محل کار است. همه باید مرتب آموزش ببینند که کجا پناه بگیرند و چطور از آتش‌سوزی‌های ناشی از زلزله جلوگیری کنند و بعد از زلزله چه کنند تا مردم هیچ‌وقت وحشت‌زده نشوند. از آن گذشته مدیریت ضد بحران سریع و منظم تیم‌های امداد، آتش‌نشانی و پلیس تمرین‌های منظم باید داشته باشند و جاده‌ها، خطوط برق، آب و گاز طوری ساخته شوند که در اولین فرصت قابل فعال‌سازی یا تعمیر باشند. همچنین ترویج فرهنگ نظم و همکاری مردم در مواقع بروز بحران‌ها و حفظ خونسردی، نظم و مسئولیت‌پذیری در شرایط وقوع زلزله‌های مهیب در ایران امری مهم و حیاتی است. در ایران و در شرایط زلزله لازم است سازوکارهای امنیتی و مدیریتی به‌گونه‌ای عمل کنند که نظم، آرامش و امکان امدادرسانی بدون اختلال حفظ شود.

دست‌یابی ایران به فناوری‌های فوق‌پیشرفته پایش زمین برای پیش‌بینی وقوع زلزله و پیشگیری از وقوع نتایج تلخ آن یک ضرورت است. در کشور ژاپن و یا اندونزی که به سرزمین زلزله‌ها معروف است هزاران سنسور لرزه‌نگار در سراسر کشورشان نصب شده تا هرگونه تغییر کوچک در زمین محل سکونت مردمشان ثبت و تحلیل شود. در آنجا تصمیم‌گیری‌ها به صورت کاملاً علمی و دقیق است، امری که در ایران نیز باید تقویت شود تا مدیریت ریسک زلزله به‌صورت نظام‌مندتر پیش برود. بنابراین هم مردم و هم دولت در این زمینه باید به طور جدی بکوشند و با اعمال روش‌های پیشگیرانه و پیش‌بینانه در برابر حوادث و به‌ویژه زلزله‌ها در طی سال مانع از بروز خسارت‌های هنگفت مالی و جانی برای خود و هموطنانمان شویم.