در رژه پرشکوه سال ۲۰۲۵ در پکن، چین برای نخستین بار نسخه‌ای چشمگیر از سلاح لیزری پُرتوان LY‑۱ را رونمایی کرد؛ سلاحی که نه موشک قاره‌پیماست، نه هایپرسانیک، بلکه پرتویی از نور با خشابی نامحدود و هزینه‌ای نزدیک به صفر در هر شلیک.

این اسلحه که بر روی خودروی هشت‌چرخ (HZ‑۱۴۱ یا HZ‑۱۵۵ بسته به گزارش‌ها) نصب شده بود، به‌گونه‌ای طراحی شده است که بتواند پهپادها، راکت‌ها، موشک‌های کروز و حتی اهداف دارای هدایت نوری را در ثانیه‌هایی معدود نابود کند. عملکرد آن نه بر پایه خرج شدن مهمات، بلکه با تبدیل انرژی الکتریکی به تیر لیزری است—به عبارت دیگر، خشابی بی‌پایان که تنها با مصرف برق، هر هدفی را در واکنش لحظه‌ای می‌سوزاند.

در ظاهر، این سامانه دارای یک دهانه بزرگ نوردهی و چند حسگر الکترواپتیکی و فروسرخ برای هدف‌یابی و روان‌ردیابی است. بخش جعبه‌شکل کناری احتمالاً میزبان حسگرهای راداری یا فرکانس‌های منفعل است.

طبق تحلیل‌ها، LY‑۱ نه تنها برای دفاع موشکی دریا، بلکه نسخه‌ی زمینی آن نیز پتانسیل توان خروجی بالاتری را در میدان‌های نبرد فراهم می‌کند.

تحلیلگران نظامی اشاره دارند که این سیستم جدید با ایجاد «مثلث ضدپهپادی»—متشکل از موشک، سلاح مرمی و لیزر پُرتوان—در کنار سامانه‌های امواج مایکروویو، بردارهای دفاعی چین را به بردارهایی نامحسوس و مؤثر تبدیل می‌کند.

علت اصلی محبوبیت و بحث‌برانگیزی LY-1 در چیست؟

هزینه بسیار پایین به ازای هر شلیک: برخلاف موشک‌ها که نیاز به ساخت و تعمیر دارند، LY‑۱ با مصرف برق کار می‌کند.
سرعت عمل نور: هدف‌گیری و حمله تقریباً آنی است؛ بدون تأخیر، بدون پراکندگی.
دقت بالا و تغییر در قواعد نبرد: با آسیب به حسگرهای نوری دشمن، دقت دفاعی بالا می‌رود و امکان شلیک دقیق و متوالی فراهم می‌شود.
پتانسیل دریایی و زمینی: نسخه دریایی به تناسب فضا می‌تواند توان خروجی بالاتری داشته باشد؛ نسخه زمینی نیز در نمایش دیده شد.

اما پیام سیاسی این نمایش چه بود؟

رژه سالگرد پایان جنگ جهانی دوم که میزبان رهبران پرنفوذ کشورهای عضو شانگهای بود، نمادی آشکار از عزم چین برای پیشتازی در فناوری‌های نوین نظامی بود. تسلیحاتی چون LY‑۱، در کنار موشک‌های هایپرسانیک و پهپادهای هوشمند، پیام روشن چین در عرصه رقابت‌های استراتژیک به غرب را به نمایش گذاشتند.

در یک نگاه کلی – امتیازات کلیدی LY‑۱:
۱- مجهز به تیر لیزری با خشابی نامحدود
۲- ضد پهپاد، ضد موشک با توانایی نابودسازی حسگر نوری
۳- هزینه پایین به ازای هر شلیک؛ زمان واکنش تقریباً صفر
۴- نسخه‌های دریایی و زمینی با ظرفیت‌های متفاوت
۵- نماد تغییر در آینده نبردها و پیامی برای رقبای جهانی

عملکرد این سامانه را می‌توان در چند مرحله کلیدی تشریح کرد:

۱. تولید انرژی الکتریکی؛
این سلاح به یک منبع توان داخلی یا خارجی (مانند ژنراتور دیزلی، موتور توربینی، یا شبکه‌ی برق‌ رسانی نظامی) متصل است. انرژی ورودی درون یک سیستم ذخیره‌کننده مانند خازن‌های فوق‌العاده قدرتمند (supercapacitors) یا باتری‌های صنعتی ذخیره می‌شود تا در کسری از ثانیه آزاد و تخلیه شود. ذخیره سریع انرژی برای تغذیه سیستم تقویت لیزر ضروری است.

۲. تقویت و تولید پرتو لیزر؛
در مرحله بعد، انرژی الکتریکی به واحد تقویت‌کننده‌ی نوری منتقل می‌شود. این واحد شامل پودمان‌های لیزری (ماژول) حالت جامد است که معمولاً از الیاف تقویت‌شده با عناصر لانتانیدی مانند ایتربیوم (Yb:YAG یا مشابه) ساخته شده‌اند.

این عناصر پس از تحریک الکتریکی، فوتون‌هایی با طول موج خاص (معمولاً در محدوده ۱ میکرومتر یعنی مادون قرمز نزدیک) تولید می‌کنند. این فوتون‌ها در مسیرهای خاصی درون سیستم تقویت شده و نهایتاً به پرتوی لیزری پیوسته (Continuous Wave Laser) با توان بالا تبدیل می‌شوند. تخمین زده می‌شود که توان خروجی LY‑۱ در حدود ۳۰ تا ۱۰۰ کیلووات باشد—عددی که برای سوزاندن یا ازکارانداختن پهپاد، موشک یا راکت کافی است.

۳. متمرکزسازی و پرتاب پرتو؛
پرتو تولیدشده توسط یک مجموعه‌ی اپتیکی پیچیده که شامل آینه‌های هدایت‌گر، لنزهای هم‌گرای دقیق، و واحد چرخان آینه‌ای (beam director) است، بر روی نقطه‌ای خاص از هدف متمرکز می‌شود.
مهم‌ترین چالش این مرحله، ثبات نقطه‌ی برخورد پرتو روی هدف متحرک است. این کار از طریق سیستم کنترل آتش دیجیتال با کمک حسگرهای چندطیفی (multi-spectral) انجام می‌شود.

حسگرها شامل:
۱- دوربین‌های فروسرخ حرارتی
۲- سنسورهای نوری الکترواپتیکی
۳- واحد رادار یا لیدار برای فاصله‌سنجی و زاویه‌ی هدف

تمام این داده‌ها به رایانه بالستیکی سیستم وارد شده و در کسری از ثانیه، زاویه شلیک و نقطه‌ی هدف بهینه محاسبه می‌شود.

۴. تأثیر فیزیکی روی هدف؛
پرتوی متمرکز لیزر، با انرژی بسیار بالا و قطر نقطه برخورد حدود چند سانتی‌متر، در مدت زمان کوتاه (۲ تا ۵ ثانیه) روی بخش حساسی از هدف (مانند بخش موتور پهپاد، دم، یا سنسورهای اپتیکی) متمرکز می‌شود.

مکانیزم تخریب به این شکل است:
۱- افزایش دمای موضعی تا هزاران درجه سانتی‌گراد
۲- ذوب یا تبخیر فوری مواد بدنه (کامپوزیت، پلاستیک، آلیاژهای سبک)
۳- آتش گرفتن یا انفجار داخلی در صورت اصابت به مخازن سوخت
۴- از کار افتادن سامانه‌های هدایت نوری و مادون قرمز در موشک‌ها
بنابراین هدف یا از بین می‌رود، یا کاملاً از کنترل خارج شده و سقوط می‌کند.

۵. خنک‌سازی و آماده‌سازی شلیک بعدی؛
بعد از هر شلیک، به‌دلیل گرمای شدید درون اجزای داخلی، سیستم خنک‌کننده فعال وارد عمل می‌شود. این سیستم شامل مبدل‌های حرارتی، مایع خنک‌کننده صنعتی (مانند روغن یا آب-گلیکول)، و فن‌های پرسرعت است که دمای لیزر را به سطح عملیاتی بازمی‌گردانند.
زمان آماده‌سازی برای شلیک مجدد بسیار کوتاه است—چیزی در حد چند ثانیه تا یک نه دقیقه بسته به توان شلیک قبلی.

۶. قابلیت اتصال به شبکه پدافندی؛
سلاح LY‑۱ احتمالاً از طریق شبکه فرماندهی C4ISR به رادارها و سامانه‌های شناسایی محیطی متصل می‌شود تا داده‌های هدف را از منابع دیگر (رادار زمینی، پهپاد شناسایی، کشتی مادر و…) دریافت کرده و در صورت نیاز به‌صورت خودکار به تهدیدات واکنش نشان دهد.

رسانه‌های بین‌المللی از جمله Army Recognition، Eurasian Times و The Asia Live گزارش داده‌اند که ایران به‌تازگی سامانه‌های پیشرفته لیزری ساخت چین را دریافت کرده و در نقاط حساس مستقر کرده است.
طبق این گزارش‌ها، این سامانه که به نام “Silent Hunter” یا “Shen Nung” شناخته می‌شود، توانایی نابودی پهپادها، خنثی‌سازی تجهیزات الکترونیکی و حتی نفوذ در فولاد را دارد. برخی تصاویر منتشرشده نشان می‌دهد این سامانه در نزدیکی محل های فوق حساس و‌ فوق امنیتی ایران مستقر شده است. موضوعی که به‌طور گسترده در رسانه‌های غربی بازتاب یافته و آن را نشانه‌ای از افزایش سطح حفاظت در برابر حملات احتمالی می‌دانند.

به گفته منابع غربی، این سامانه می‌تواند رادارها و حسگرهای الکترونیکی دشمن را کور کند و در آینده‌ای نزدیک، بخشی از استراتژی جنگ الکترونیک ایران برای مقابله با تهدیداتی چون پهپادهای شناسایی، موشک‌های هدایت‌شونده و حتی جنگنده‌های اسرائیلی باشد. در همین حال، تحلیل‌گران از احتمال گسترش همکاری نظامی ایران و چین در چارچوب توافق ۲۵ ساله میان دو کشور سخن گفته‌اند؛ توافقی که از منظر غرب، تهدیدی جدی برای توازن قوا در منطقه محسوب می‌شود.

رسانه‌هایی مانند Business Insider و Financial Times نیز در تحلیل‌های خود به این موضوع پرداخته‌اند که ایران ممکن است در کنار روسیه، یکی از اولین کشورهایی باشد که از تسلیحات لیزری عملیاتی در میدان نبرد استفاده می‌کند. این مسئله نگرانی‌هایی را برای آمریکا و متحدان منطقه‌ای‌اش ایجاد کرده و احتمال تشدید رقابت تسلیحاتی در خاورمیانه را افزایش داده است. با این حال، چین تاکنون به‌طور رسمی انتقال این سامانه‌ها به ایران را تأیید نکرده و منابع رسمی ایرانی نیز از ارائه جزئیات خودداری کرده‌اند.