داریوش محبی-سردبیر

هرچند روزهای آغازین سال نو با بارشهای خوب در بیشتر استانهای کشور همراه بود اما به گواه آمارها تراز بارشی در سال آبی تا به امروز منفی است و حتی آبگیری سدها نیز نسبت به سالهای گذشته کمتر است.در این شرایط واکنش مدیران ، متولیان و تصمیم گیران حوزه آب جالب و در عین حال بسیار نگران کننده است.

به این آمار دقت کنید:تا پایان هفته نخست سال نو، ذخایر آبی ۱۴ سد مهم کشور زیر ۲۰ درصد شده و بیش از ۸٠ درصد ظرفیت مخازن آنها خالیست. همچنین در ۱۶ سد کشور ذخایر آبی آنها نسبت به زمان مشابه سال قبل که سالی خشک و کم‌بارش بوده، بین ۲۵ تا ۹۰درصد کاهش دارد. درحال حاضر با وجود ۲۵ میلیارد و ۶۴۰ میلیون مترمکعب آب ذخیره شده در سدهای کشور، ۵۲ درصد ظرفیت مخازن سدها پُر و ۴۸ درصد این ظرفیت خالی است.

نگرانی اینجاست که این شرایط نامناسب و ناترازی و روند کاهشی به چشم متولیان آب نیامده و سرخوشانه خبر از بهبود شرایط و پایان دوره خشکسالی و… می دهند.

در خبری که دوم فروردین ماه به نقل از رییس سازمان مدیریت بحران روی خروجی پایگاه خبری تحلیلی انتخاب قرار گرفت اعلام شد که خشکسالی در کشور تا ۲ سال آینده به پایان می‌رسد. وی پیش بینی کرده این وضعیت تا یک یا ۲ سال آینده به پایان خواهد رسید.

از شرایط کلی کشور که بگذریم در استان بوشهر هم شرایط نگران کننده است. به اذعان مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان بوشهر ،وضعیت دشت‌های استان بحرانی شده و بررسی ها از فرونشست آن‌ها و افت بیش از یک متری سطح آب زیرزمینی حکایت دارد.

به گفته مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای بوشهر ،از مهرتا اسفندماه شاهد کاهش ۶۸ درصدی در میزان بارش ها بودیم به طوری که در نیمه نخست سال آبی قبل ۳۰۵ میلیمتر بارش باران در استان ثبت شد و این میزان در سال جاری تنها ۹۸ میلیمتر بوده بنابراین فقط۳۹ درصد از بارش‌های سالانه محقق شده است.

آمار بارشی در استان بوشهر به قرار زیر است: بارش تجمعی از ابتدای سال آبی تا کنون ۸/۱۴۳ میلیمتر است در حالی که میانگین بارندگی در همین بازه زمانی در سال گذشته ۶/۳۰۹ میلیمتر و میانگین بارندگی بلندمدت مشابه استان ۲/۲۲۹ میلیمتر و میانگین بلندمدت سالانه استان ۸/۲۵۲ میلیمتر است. این آمار نشانگر کاهش ۶/۵۳- میانگین بارش در مدت مشابه سال آبی گذشته و کاهش ۳/۳۷- در بلندمدت سال آبی گذشته است.

این در حالی است که  همچنان افزایش میزان سطح زیر کشت آنهم کشت محصولات پرآب بر و خارج از فصل را شاهدیم. کیفیت آب چاه ها در دشت های استان نامطلوب و غیر قابل بهره برداری است اما همزمان یکی از مهمترین منابع تأمین آب شرب استان  از چاههاست. همچنان ۷۵ درصد منابع تأمین آب استان در خارج استان است و در منابعی مانند کازرون دچار بحرانیم و همچنان بر وابستگی به این منبع پایفشاری می کنیم. سالانه میلیاردها متر مکعب آب شیرین سازی شده از خلیج فارس برای مصارف شرب و صنعت در استانهای مرکزی و شرقی منتقل می شود اما کرانه نشینان خلیج فارس تشنه کام بر لب دریا نشسته اند.

نیاز امروز اولویت بخشی مدیریت مصرف و پایان دادن به مدیریت منابع آب است. آب در کشور ما یک کالا شده و دستگاههای مختلف با سیاستگذاری های غیر همسو مبتنی بر فشارهای فزاینده بر منابع آب، برای آب تصمیم گیری می کنند و هیچگاه برای اصلاح و بهینه سازی الگوی مصرف اقدامی شایسته نشد.

کشت های گلخانه ای هیدروپونیک، کاهش میزان سطح زیر کشت و افزایش میزان بهره وری در سطح با اصلاح الگوی کشت با نیاز کم آبی و آبیاری تحت فشار و قطره ای در بخش کشاورزی و کاربست شیرآلات کاهنده، ضرورت به کارگیری آب خاکستری و ایجاد سیستم فاضلاب و تصفیه و بازگردانی آن به چرخه مصرف، جداسازی آب شرب و غیرشرب، آموزش و فرهنگ سازی و اصلاح الگوی مصرف، به کارگیری ابزارهای هوشمند و فشارافزای آب در مصارف خانگی و اداری و بهینه سازی تکنولوژی در صنایع و برطرف ساختن نیاز آنها از طریق بازچرخانی آب از جمله راهکارها و راهبردهایی است که مجموعه مدیریت ارشد استان و متولیان آب هرگز به آن نیاندیشدند و تنها هنرشان سدسازی و ساخت سازه های آبخیزداری است که نه تنها در بالادست بلکه حیات زیستی زیست بوم های پایین دست را هم بحرانی کرده است.