روز ملی ذخایر ژنتیکی و زیستی

گل شبدر چه کم از لاله قرمز دارد….

در همین چند کلمه شعر سهراب، معنای کامل زنجیره حیات نهفته است. با این مفهوم که در این زنجیره هیچ فرقی بین یک شته درختی کوچک با یک نهنگ چند تنی بزرگ وجود ندارد چرا که هر کدام نقشی را در این زنجیره ایفا می کنند که دیگری قادر به اجرای آن نیست.

خب بشر ابزارساز هنوز غافل است که هویت او در زنجیره حیات شکل می‌گیرد و معنا پیدا می‌کند. نمی‌داند که در این زنجیره تمام زیستمندان از حقی برابر برای برخورداری از یک زندگی عادلانه و با کیفیت برخوردار هستند. به همین دلیل ارزش چندانی برای زیستگاه‌ها و زیستمندان قائل نیست. در واقع با تخریب زیستگاه امکان زندگی را از زیستمندان می‌گیرد و بعد می‌خواهد با ایجاد بانک ذخایر ژنتیکی و زیستی میراثی برای آیندگان بر جای بگذارد!

مشکل ما این است که در تعریف محیط زیست دچار آشفتگی و سردرگمی هستیم. محیط زیست یک مجموعه یکپارچه و واحد است و نیاز به اتاق فکری مشترک و واحد دارد که بتواند روابط بین انسان و دیگر زیستمندان و سخت افزار محیط زیست را هماهنگ و متعادل کند نه این که “تفکر مدیریتی” بر طبیعت داشته باشد. در حال حاضر ما محیط زیست را چند پاره کرده و هر قسمت را با تفکری غلط به صورت جزیره ای به سازمان های مختلف واگذار کرده ایم که نتیجه ای به غیر از تخریب ارزش های زیستی این سرزمین به همراه نداشته است.

در حال حاضر شاهدیم که مدیریت قائل به این حق برابر نیست و انسان را مقدم بر دیگر زیستمندان می داند و زیستگاه ها را به غلط ”منابع طبیعی” نام گذاری کرده تا مورد استفاده بی حساب و کتاب و لجام گسیخته انسان قرار گیرد.

برای حل مشکل محیط زیست ابتدا باید مفاهیم و ساختار و سازوکار آن را به درستی شناخت و بر اساس این شناخت تعاریف نادرست موجود را اصلاح کرد. این کار یکی از وظایف مهم فعالان و همچنین سازمان حفاظت از محیط زیست است که از آن غفلت کرده اند.

با کمی دقت در اشعار شاعران فرهیخته ایرانی، درک کاملی از مفاهیم و ساختار محیط زیست به دست می آید:

گل شبدر چه کم از لاله قرمز دارد
چشم ها را باید شست، جور دیگر باید دید
واژه ها را باید شست
واژه باید خود باد، واژه باید خود باران باشد